Przedsiębiorca nabywający środek trwały lub wartość niematerialną i prawną płaci przy zakupie podatek VAT, który jest zawarty w cenie sprzedaży.
Wynika z tego, że między amortyzacją a VAT istnieje ścisła zależność. A przedsiębiorca, w zależności od swojego statusu podatkowego, musi podjąć decyzję o wpływie tego podatku na amortyzację.
Wartość początkowa środka trwałego a VAT
Wartość początkową środka trwałego lub wartości niematerialnych i prawnych co do zasady pomniejsza się o kwotę podatku naliczonego VAT. Wyjątkami są sytuacje, kiedy:
- podatnik nie ma prawa do obniżenia należnego podatku o podatek naliczony (nabycie w wyniku darowizny lub spadku, podatnik nie jest zarejestrowany jako płatnik VAT),
- podatnik nie ma prawa do zwrotu różnicy podatku.
Prawo do odliczenia VAT a wartość początkowa środka trwałego
Aby prawidłowo ustalić wartość początkową składników majątku firmy, należy określić, w jakiej wysokości przedsiębiorca jest uprawniony do odliczenia podatku VAT naliczonego uwzględnionego w cenie zakupu. Możemy tutaj wyróżnić trzy sytuacje:
- jeżeli dany składnik majątku będzie w całości wykorzystywany do czynności opodatkowanych, wówczas podatnik będzie miał możliwość pełnego odliczenia VAT i tym samym niezaliczenia kwoty podatku do wartości początkowej (wyjątek mogą stanowić nabycia samochodów osobowych, którym przysługuje 50% odliczenia VAT - w tym przypadku nieodliczona część podatku zostanie zaliczona do wartości początkowej).
- jeżeli składnik majątku jest przeznaczony w całości na cele czynności zwolnionych, wówczas podatnikowi nie przysługuje prawo do odliczenia podatku naliczonego, a wartość początkowa równa będzie cenie brutto;
- jeżeli dany składnik majątku będzie wykorzystywany do tzw. działalności mieszanej (opodatkowanej i zwolnionej), wówczas podatnik będzie miał możliwość odliczenia VAT w tej części, która dotyczy działalności opodatkowanej. Część podatku, której podatnik nie będzie miał prawa odliczyć, powiększy wartość początkową składnika majątku;
Sprzedaż mieszana a wartość początkowa środka trwałego
Bardzo często zdarza się, że podatnik wykorzystuje dany składnik majątku firmowego jednocześnie do czynności opodatkowanych VAT oraz zwolnionych z VAT. Tym samym nie ma możliwości określenia poziomu jego wykorzystania w poszczególnych działalnościach. Wówczas, w celu ustalenia w jakiej części może odliczyć podatek naliczony, wylicza wstępny współczynnik proporcji, który po zakończeniu roku podatkowego musi wyliczyć ponownie na podstawie rzeczywistych obrotów. Aby podatnik mógł po zakończeniu roku dokonać w sposób prawidłowy korekty podatku naliczonego odliczanego według wstępnej proporcji, powinien wyliczyć tzw. proporcję rzeczywistą. Określa się ją jako udział rocznego obrotu związanego z czynnościami, w związku z którymi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego, w całkowitym obrocie. W oparciu o tak wyliczoną proporcję, podatnik musi następnie obliczyć, jaką kwotę podatku naliczonego miał faktycznie prawo odliczyć w danym roku podatkowym. Pozwoli to ustalić różnicę pomiędzy tak wyliczoną kwotą a kwotą, którą podatnik w ciągu roku faktycznie odliczał na podstawie wstępnej proporcji stosowanej przy dokonywaniu zakupu.
Korekty związanej ze środkami trwałymi dokonuje się w zależności od ich rodzaju i wartości. Wyróżnia się tu dwa sposoby:
-
w przypadku środków trwałych podlegających amortyzacji w czasie o wartości początkowej przekraczającej 15.000 zł, korekty dokonuje się w ciągu 5 kolejnych lat (nieruchomości - 10 lat), a roczna kwota korekty odpowiada 1/5 (nieruchomości 1/10) kwoty podatku naliczonego;
-
w przypadku środków trwałych, których wartość początkowa nie przekracza 15.000 zł, korekty dokonuje się jednorazowo zgodnie z proporcją obliczoną w stosunku do roku, w którym przysługiwało prawo do odliczenia podatku naliczonego w cenie zakupu.
Roczna korekta VAT a podatek dochodowy
Roczna korekta VAT wywołuje konsekwencje nie tylko w zakresie podatku VAT naliczonego, ale także podatku dochodowego. Może ona skutkować powstaniem przychodu albo kosztu podatkowego.
Korekta taka jest dla podatnika przychodem podlegającym opodatkowaniu, jeśli w jej wyniku podatnik zwiększy wartość podatku naliczonego podlegającego odliczeniu Z kolei korekta zmniejszająca wartość odliczanego podatku naliczonego stanowi koszt uzyskania przychodu.
Należy pamiętać, iż roczna korekta podatku naliczonego dokonywana jest przez podatnika, który odlicza podatek naliczony w ciągu roku podatkowego na podstawie ustalonej proporcji sprzedaży.
