Dzisiaj, czyli 26 kwietnia 2023 r. wchodzi w życie nowelizacja kodeksu pracy. Dłuższy urlop, elastyczny czas pracy, i kolejne uprawnienia pracujących rodziców - to tylko niektóre ze zmian.
Nowelizacja Kodeksu pracy - zmian wymagała Unia Europejska
Nowelizacja Kodeksu pracy która wprowadza wiele korzystnych praw dla pracowników, jest konsekwencją dostosowania polskiego prawa pracy do dyrektyw unijnych. Te z kolei zostały wprowadzone, aby zagwarantować wszystkim pracownikom minimalne prawa. Głównym ich celem jest wyrównanie szans kobiet i mężczyzn na rynku pracy poprzez możliwość godzenia życia zawodowego z życiem rodzinnym. Termin dostosowania prawa w krajach unijnych, w tym także w Polsce, upływał 2 sierpnia 2022 roku. Natomiast zmiany te weszły w życie 26 kwietnia 2023 r.
Dłuższy urlop, elastyczny czas pracy – jakie zmiany zostały wprowadzone?
Wśród najważniejszych zmian które wchodzą życie 26 kwietnia 2023 roku znajdują się:
Prawa pracownicze ogólne
Transparentność w zawieraniu umów o pracę – pracownik już podczas podpisywania umowy o pracę powinien być poinformowany o szkoleniach gwarantowanych przez pracodawcę czy o wymiarze przysługującego pracownikowi płatnego urlopu. Zmiany będą dotyczyć także umów na okres próbny. Powinien być on współmierny do przewidywanego czasu trwania umowy na czas określony i co ważne, strony będą mogły wspólnie ustalić przedłużenie umowy na okres próbny o czas trwania usprawiedliwionej nieobecności pracownika w tym okresie.
Zwolnienie od wykonywania pracy w nagłych przypadkach – pracownik będzie mógł zostać zwolniony od wykonywania pracy z powodu wydarzeń wynikających z działania siły wyższej (np. wypadku członka rodziny). Wymiar takiego zwolnienia może wynosić maksymalnie 2 dni lub 16 godzin w danym roku kalendarzowym. Z kolei wynagrodzenie za ten czas będzie wynosiło 50% wynagrodzenia ustalanego na zasadach wynagrodzenia urlopowego.
Uzasadnienie rozwiązania umowy na czas określony – pracownik zatrudniony na czas określony będzie miał takie same prawa jak pracownik zatrudniony na czas nieokreślony. Tym samym pracodawca przy rozwiązaniu umowy o pracę na czas określony będzie zobowiązany do konsultacji związkowej (jeśli taka występuje w zakładzie pracy), pisemnego uzasadnienie wypowiedzenia umowy. Z kolei pracownikowi będzie przysługiwało prawo do ubiegania się o przywrócenie do pracy.
Nowe obowiązki informacyjne – nowe przepisy nakładają na pracodawcę wiele dodatkowych obowiązków informacyjnych.
Uprawnienia związane z rodzicielstwem
Dłuższy urlop opiekuńczy – dodatkowe 5 dni urlopu opiekuńczego w celu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem lub innym członkiem rodziny (matka, ojciec, współmałżonek) pozostającym we wspólnym gospodarstwie domowym, który wymaga znaczącej opieki lub wsparcia z powodów zdrowotnych. Co ważne, urlop ten będzie dla pracownika bezpłatny!
Elastyczna organizacja pracy – rodzice dzieci do lat 8 lub opiekunowie (osoby opiekujące się członkiem rodziny, który jest ich domownikiem i wymaga znaczącej opieki ze względów zdrowotnych) będą mogli złożyć wniosek o dostosowaniu organizacji pracy do jego potrzeb, np. w formie łączenia pracy z telepracą, elastyczny rozkład czasu pracy (ruchomy lub indywidualny czas pracy) czy pracę na część etatu. Pracodawca będzie mógł odrzucić wniosek, jednak będzie musiał go pisemnie uzasadnić.
Uprawnienia rodziców dzieci do lat 8 – przepisy dotyczące uprawnień rodziców dzieci do lat 4 (obecnie) zostają przedłużone na korzyść pracowników – rodziców dzieci do lat 8 (np. tylko za zgodą pracownika wykonywanie pracy w nadgodzinach, godzinach nocnych lub delegacjach).
Urlop rodzicielski dla obojga rodziców – okres urlopu rodzicielskiego dla obojga rodziców zostanie wydłużony do 41 tygodni (43 w przypadku porodu mnogiego). W ramach tego urlopu 9 tygodni będzie przysługiwało drugiemu z rodziców i to w sposób niezbywalny. Oznacza to, że w praktyce jeden rodzic będzie mógł wykorzystać maksymalnie 32 (lub 34) tygodnie urlopu.
Wysokość zasiłku macierzyńskiego za okresu urlopu rodzicielskiego będzie wynosiła 70% podstawy zasiłku, chyba że pracownica złoży wniosek o udzielenie jej urlopu rodzicielskiego w termin 21 dni po porodzie – wtedy zasiłek macierzyński za okres urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego wyniesie 81,5% podstawy wymiaru zasiłku. Z kolei ojcu dziecka za okres korzystania z 9-tygodniowego urlopu rodzicielskiego będzie przysługiwał zasiłek w wymiarze 70% podstawy wymiaru zasiłku.
Wiele z powyższych zmian z pewnością jest korzystnych dla pracowników. Jednak jak ze zmianami poradzą sobie pracodawcy? Często to, co jest korzystne dla pracowników, wiąże się dużymi nakładami pracy i finansów ze strony pracodawcy.
