Faktury VAT oprócz elementów obligatoryjnych mogą zawierać również inne dodatkowe informacje. W obrocie gospodarczym można spotkać się z fakturami, które zawierają adnotacje: „Zakup został dokonany wyłącznie do użytku osobistego”. W związku z tym pojawia się pytanie, czy odliczenie VAT z faktur na użytek osobisty jest możliwe?
Prawo podatnika do odliczenia podatku VAT
Czynny podatnik VAT korzysta z prawa do odliczenia podatku naliczonego w zakresie zakupu towarów i usług wykorzystywanych do wykonywania czynności opodatkowanych. Uprawnienie to ma dla podatników charakter fundamentalny, gdyż zapewnia realizację zasady neutralności podatku.
Prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przysługuje wówczas, gdy zostaną spełnione określone warunki, tzn. odliczenia tego dokonuje podatnik podatku od towarów i usług oraz gdy towary i usługi, z których nabyciem podatek został naliczony, są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych.
Wielokrotnie w orzecznictwie krajowym oraz unijnym podkreślano, że okoliczności natury formalnej nie mogą stanowić przeszkody dla prawa do odliczenia VAT w sytuacji, gdy spełniona jest przesłanka materialna, tj. gdy wydatek jest ponoszony w związku z prowadzeniem opodatkowanej VAT działalności gospodarczej (np. wyrok C-123/87).
Należy zauważyć, że formułując w art. 86 ust. 1 ustawy o VAT warunek związku ze sprzedażą opodatkowaną, ustawodawca nie uzależnia prawa do odliczenia od związku zakupu z obecnie wykonywanymi czynnościami opodatkowanymi. Wystarczające jest, że z okoliczności towarzyszących nabyciu towarów lub usług przy uwzględnieniu rodzaju prowadzonej przez podatnika działalności gospodarczej wynika, że zakupy te dokonane są w celu ich wykorzystania w ramach jego działalności opodatkowanej.
Odliczenie VAT z faktur na użytek osobisty jako dodatkowa adnotacja na fakturze
Prawo do odliczenia podatku naliczonego jest realizowane na podstawie otrzymanej faktury VAT. Faktura jest dokumentem sformalizowanym i dokumentuje określone zdarzenia gospodarcze.
Podstawę do dokonania odliczenia podatku naliczonego może stanowić wyłącznie faktura odzwierciedlająca faktyczne zdarzenie gospodarcze. Tym samym faktura musi potwierdzać, że w rzeczywistości doszło do dostawy towarów lub świadczenia usług pomiędzy konkretnymi podmiotami, w zakresie ściśle określonego towaru lub usługi oraz w zakresie ilości danego towaru lub usługi.
Faktura musi również zawierać określone elementy konstrukcyjne wymagane przez treść art. 106e ustawy o VAT.
Należy jednak wskazać, że żadne przepisy nie określają jednolitego wzoru faktury. Nie ma także regulacji, która zabraniałaby umieszczania na fakturze dodatkowych informacji.
W przypadku przedsiębiorców prowadzących działalność gospodarczą skierowaną do konsumentów często w regulaminie sklepu można spotkać się z informacją, że asortyment jest skierowany do osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej. To znajduje też odzwierciedlenie w treści faktury, gdzie można spotkać się z informacją: „Ten rachunek nie może zostać wykorzystany do odliczenia naliczonego podatku VAT. Zakup został dokonany wyłącznie do użytku osobistego”.
Odliczenie VAT z faktur na użytek osobisty - czy możliwe?
Przechodząc natomiast do sedna naszego problemu, trzeba ponownie przypomnieć, że elementy formalne nie mogą ograniczać podatnika w jego prawie do odliczenia.
W interpretacji Dyrektora KIS z 25 października 2022 roku (nr 0111-KDIB3-1.4012.613.2022.1.IK) czytamy, że prawo do odliczenia podatku naliczonego, jako integralna część systemu VAT, w zasadzie nie może być ograniczane ani pod względem czasu, ani pod względem zakresu przedmiotowego. Nie jest to bowiem wyjątkowy przywilej podatnika, lecz jego fundamentalne prawo. Możność wykonania tego prawa powinna być zapewniona niezwłocznie i względem wszystkich kwot podatku, które zostały pobrane (naliczone) od transakcji związanych z zakupami.
Przy czym należy wskazać, że przepisy ustawy o podatku od towarów i usług nie uzależniają prawa podatnika do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego od umieszczania stosownych „dopisków” na fakturach. Ustawodawca bowiem przewidział sytuacje, których wystąpienie wyłącza możliwość obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego.
W rezultacie, jeżeli nabywca nie występuje jako osoba prywatna, a dokonany zakup jest związany z opodatkowaną działalnością gospodarczą, to pomimo zamieszczenia takiego zastrzeżenia w treści faktury podatnik ma pełne prawo do odliczenia.
Przykład 1.
Czynny podatnik VAT dokonał zakupu towarów poprzez stronę internetową polskiego kontrahenta. Przy składaniu zamówienia podał swoje dane firmowe. Sprzedawca wystawił z tytułu dokonanej sprzedaży fakturę, na której jednak znajdowała się informacja zastrzegająca użytek towaru wyłącznie na potrzeby prywatne. Tymczasem kupujący wykorzystuje towary wyłącznie na potrzeby działalności gospodarczej. To powoduje, że podatnik ma prawo do odliczenia podatku naliczonego z tak wystawionej faktury.
Jeżeli faktura jest wystawiona prawidłowo, tzn. posiada wszystkie elementy określone w art. 106e ustawy o VAT i dokumentuje rzeczywistą czynność prawną, to w zakresie, w jakim zakupy są wykorzystywane do czynności opodatkowanych, przysługuje prawo do odliczenia podatku naliczonego.
Zatem podatnikowi przysługuje prawo do obniżenia podatku należnego o podatek naliczony z tytułu nabycia towarów od dostawcy pod warunkiem otrzymania prawidłowo wystawionej faktury. Podstawowym warunkiem odliczenia jest związek dokonanego nabycia towaru z wykonywaniem czynności opodatkowanych podatkiem od towarów i usług.
Jednocześnie pamiętajmy, że o prawidłowości wystawianych i otrzymywanych faktur powinny decydować przede wszystkim ustalenia, czy dokumenty te potwierdzają rzeczywiste transakcje handlowe. Ewentualne braki formalne nie mogą przekreślać materialnego prawa do odliczenia.
Przechodząc do podsumowania, należy ponownie podkreślić, jakie są fundamentalne prawa podatnika w zakresie podatku od towarów i usług. Realizujące zasadę neutralności prawo do odliczenia podatku naliczonego nie może być ograniczane przez dodatkowe informacje dodawane do treści faktury.
