Split payment - czym jest i kogo dotyczy?

Mechanizm podzielonej płatności, czyli split payment obowiązuje od 1 lipca 2018 roku. Ustawodawca wprowadzając tę regulację, chciał przede wszystkim zwalczać oszustwa podatkowe oraz zwiększyć wpływy budżetowe z podatku VAT. Jednak poza funkcją czysto fiskalną mechanizm podzielonej płatności ma zapewnić gwarancję dla nabywcy prawa do odliczenia z faktur VAT opłaconych z jego zastosowaniem.

Mechanizm podzielonej płatności (split payment)

Mechanizm podzielonej płatności jest dobrowolną formą płatności za towary i usługi. Mechanizm podzielonej płatności polega na tym, że płatność przez nabywcę na rzecz sprzedawcy za nabytą usługę bądź towar nie będzie odbywać się w jednej kwocie brutto. Podatnik, który będzie płacił za usługę lub towar z zastosowaniem powyższej metody będzie jej dokonywał na dwa rachunki:

• kwota należności netto – na dowolny rachunek wskazany przez sprzedawcę;
• kwota podatku – na dedykowany rachunek przeznaczony dla potrzeb rozliczenia podatku (rachunek VAT), przy czym dostęp do środków zgromadzonych na tym rachunku będzie ograniczony.

Rachunek VAT

Jak to już wyżej napisaliśmy, cechą charakterystyczną split payment jest to, że nabywca korzystając z tego mechanizmu wypełnia specjalny komunikat przelewu, udostępniony przez bank i zadysponowane kwoty netto i VAT zostaną automatycznie rozdzielone przez system bankowy na kwotę netto, która zostanie przekazana na rachunek rozliczeniowy, a kwota VAT zostanie przekazana na rachunek VAT. Zgodnie z art. 1. Ustawy zmieniającej w ustawie z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2017 r. poz. 1221), dalej jako ustawa o VAT wprowadza się następujące zmiany dodano do art. 2 pkt 37 w brzmieniu rachunku VAT – rozumie się przez to rachunek VAT, o którym mowa w:

• art. 62a ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku Prawo bankowe,
• art. 3b ust. 1 ustawy z dnia 5 listopada 2009 roku o spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych.

Rachunek VAT zostanie otwarty automatycznie dla rachunku rozliczeniowego podatnika. Tym samym podatnik nie musi w tym celu udawać się do banku i otwierać nowego rachunku. Rachunek VAT będzie prowadzony bezpłatnie. Środki zgromadzone przez podatnika na tym rachunku mogą być oprocentowane. Bank (SKOK) poinformuje podatnika o numerze utworzonego rachunku VAT. Bank (SKOK) poinformuje również o zasadach i terminach informowania o saldzie na rachunku VAT. Bardzo istotne jest to, iż środki zgromadzone na rachunku VAT będą cały czas własnością dostawcy. Dostawca jednak nie będzie mógł swobodnie dysponować środkami zgromadzonymi na tym rachunku. Tym samym Ustawodawca ograniczył prawo do korzystania ze środków zgromadzonych na tym rachunku.

Ograniczenie w dysponowaniu środkami zgromadzonymi na rachunku

Zarówno wpływy jak i wypływy z rachunku VAT zostały ograniczone. Zgodnie z art. 62b ust. 1 Prawo Bankowe rachunek może zostać uznany wyłącznie środkami pieniężnymi pochodzącymi z tytułu:

1. Otrzymania zapłaty kwoty odpowiadającej kwocie VAT wynikającej z wystawionej faktury opłaconej przez kontrahenta przy wykorzystaniu mechanizmu podzielonej płatności za pomocą komunikatu przelewu;
2. Otrzymania wpłaty na rzecz płatnika kwoty VAT wynikającego z wewnątrzwspólnotowego nabycia paliw silnikowych (art. 103 ust. 5a ustawy o VAT) przy wykorzystaniu komunikatu przelewu;
3. Przekazania środków z innego rachunku VAT prowadzonego w tym samym banku dla tego samego podatnika;
4. Otrzymania zwrotu kwoty odpowiadającej kwocie VAT wynikającej z wystawionej faktury korygującej;
5. Otrzymania zwrotu nadwyżki VAT naliczonego w terminie 25 dni w trybie art. 87 ust. 6a ustawy o VAT.

Z kolei wypływy (obciążenia) rachunku VAT, zgodnie z art. 62b ust. 2 Prawo Bankowe, będzie możliwe tylko w celu dokonania:

1. Zapłaty kwoty odpowiadającej kwocie VAT z tytułu nabycia towarów lub usług na rachunek VAT sprzedawcy;
2. Zwrotu na rzecz nabywcy kwoty odpowiadającej kwocie VAT wynikającego z wystawionej przez podatnika faktury korygującej;
3. Wpłaty na rachunek urzędu skarbowego poniższych płatności:

• zobowiązania podatkowego z tytułu VAT;
• dodatkowego zobowiązania podatkowego (sankcji VAT);
• odsetek od zaległości w zapłacie VAT;
• dodatkowego zobowiązania podatkowego;
• wpłaty na rzecz płatnika kwoty VAT wynikającej z wewnątrzwspólnotowego nabycia paliw silnikowych ( vide art. 103 ust. 5a ustawy o VAT);

4. Zwrotu przy użyciu komunikatu przelewu nienależnie otrzymanej płatności na rachunek VAT;
5. Przekazania środków na inny rachunek VAT prowadzony na rzecz tego samego podatnika w tym samym banku;
6. Przekazania środków na rachunek wskazany przez naczelnika urzędu skarbowego w informacji o postanowieniu o wyrażeniu zgody na taką transakcję (art. 108b ustawy o VAT);
7. Przekazania środków na rachunek rozliczeniowy państwowej jednostki budżetowej, w przypadku gdy rachunek VAT prowadzony jest dla rachunku bieżącego państwowej jednostki budżetowej;
8. Zajęcia na podstawie administracyjnego tytułu wykonawczego, dotyczącego egzekucji należności z tytułu VAT.

Jak czytamy wyżej, rachunek VAT będzie służył głównie celom związanym z rozliczaniem podatku VAT. Podatnik będzie mógł wystąpić z wnioskiem do naczelnika Urzędu Skarbowego o uwolnienie środków zgromadzonych na rachunku. W przypadku złożenia ww. wniosku, (podstawa prawna art. 108b ust. 1 ustawy o VAT), naczelnik urzędu skarbowego właściwy dla jego rozliczeń z tytułu VAT wydaje postanowienie, w którym wyraża zgodę na przekazanie środków, zgromadzonych na wskazanym przez podatnika rachunku VAT, na wskazany przez niego rachunek bankowy (SKOK), z którym powiązany jest ten rachunek VAT. Termin na wydanie postanowienia wynosi aż 60 dni od dnia otrzymania wniosku (patrz art. 108b ust. 3 ustawy o VAT).

W jakiej walucie będzie prowadzony rachunek VAT?

Zgodnie z art. 62 a ust. 2 Prawo Bankowe rachunek VAT może być prowadzony wyłącznie w walucie polskiej. Ponadto, zgodnie z art. 62a ust. 10 Prawo bankowe nie będzie możliwości wydania do rachunku VAT instrumentów płatniczych, np. kart płatniczych debetowych czy kredytowych. Tym samym przelewy walutowe w ramach split payment nie będą dostępne.

Powyższe tłumaczono faktem, że dopuszczenie przelewów walutowych wiązałoby się dla banków z bardzo dużym nakładem środków na stworzenie oraz obsługę możliwości dokonywania takich przelewów, które w ogólnej ilości przelewów stanowią bardzo znikomą część. Ponadto dokonując takiego wyboru uznano, że polska waluta jest w pełni wymienialna, więc nie ma przeszkód, aby nabywca zapłacił dostawcy w złotówkach, które mogą być wymienione na dowolną walutę.

W tym miejscu należy przypomnieć, iż zgodnie z art. 106 e pkt 11 kwoty podatku wykazuje się w złotych. Kwoty podatku wyrażone w walucie obcej wykazuje się w złotych przy zastosowaniu zasad przeliczania na złote przyjętych dla przeliczania kwot stosowanych do określenia podstawy opodatkowania. Kwoty wykazywane w fakturze zaokrągla się do pełnych groszy, przy czym końcówki poniżej 0,5 grosza pomija się, a końcówki od 0,5 grosza zaokrągla się do 1 grosza. Biorąc pod uwagę powyższe, podatnik otrzymując fakturę w walucie obcej, podatek VAT ma przeliczony na PLN.

Przykład 1.

Podatnik otrzymał fakturę od leasingodawcy. Faktura jest wystawiona w EURO. Na fakturze widnieje kwota podatku VAT w złotówkach. Podatnik będzie mógł dokonać zapłaty na rachunek VAT leasingodawcy przeliczona kwotę podatku VAT. Pozostała wartość wynikającą z faktury podatnik zapłaci w EURO na rachunek walutowy.

Przykład 2.

Podatnik otrzymał fakturę od kontrahenta z zagranicy. Faktura jest wystawiona w EURO. Na fakturze widnieje kwota podatku VAT w złotówkach. Kontrahent podał do zapłaty swój rachunek założony zagranicą. Podatnik nie będzie mógł dokonać zapłaty na rachunek prowadzony zagranicą metodą split payment.