W przypadku zatrudnienia na umowę o pracę pracownica ciężarna lub planująca ciążę nie musi się obawiać się o prawo do zasiłku macierzyńskiego. Wątpliwości natomiast pojawiają się, gdy chodzi o zasiłek macierzyński przedsiębiorcy, a także przy jednoczesnym zatrudnieniu na umowę o pracę i prowadzeniu firmy.
Zasiłek macierzyński przedsiębiorcy
Osoby prowadzące działalność gospodarczą obowiązkowo opłacają składki na ubezpieczenie emerytalno-rentowe oraz na ubezpieczenie zdrowotne, jeżeli nie posiadają innego tytułu do ubezpieczeń, jakim może być np. umowa o pracę z wynagrodzeniem nie mniejszym niż minimalne wynagrodzenie za pracę bądź przyznana emerytura. Jeżeli jednak przedsiębiorca nie posiada innego tytułu ubezpieczeń i składki społeczne są dla niego obowiązkowe, może skorzystać z dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego. Został on wspomniany, ponieważ tylko jego opłacanie daje możliwość skorzystania przedsiębiorcy z zasiłku chorobowego, a także zasiłku macierzyńskiego.
| Ważne! Zasiłek chorobowy i macierzyński przysługuje kobiecie, która prowadząc działalność gospodarczą, podlega dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu. |
W celu otrzymania zasiłku chorobowego należy być zgłoszonym do ubezpieczenia chorobowego i terminowo opłacać składki z tego tytułu, nieprzerwanie przez okres 90 dni. Konieczne jest punktualne opłacanie składek, ponieważ wpłata po czasie powoduje utratę prawa do świadczeń z ubezpieczenia chorobowego.
W przypadku ciąży maksymalny okres przebywania na zasiłku chorobowym wynosi 270 dni, a zasiłek jest wypłacany w wysokości 100% podstawy wymiaru.
Zasiłek macierzyński przedsiębiorcy przysługuje kobiecie, która w okresie ubezpieczenia chorobowego lub w czasie urlopu wychowawczego:
-
urodziła dziecko,
-
przyjęła dziecko - w wieku do 7. roku życia, a w przypadku dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego, w wieku do 10. roku życia - na wychowanie i wystąpiła do sądu opiekuńczego w sprawie jego przysposobienia,
-
przyjęła dziecko - w wieku do 7. roku życia, a w przypadku dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego w wieku do 10. roku życia - na wychowanie w ramach rodziny zastępczej, z wyjątkiem rodziny zastępczej zawodowej.
W przypadku zasiłku macierzyńskiego nie ma okresu wyczekiwania, czyli podlegania pod ubezpieczenie chorobowe nieprzerwanie przez okres 90 dni. Zasiłek macierzyński jest wypłacany po opłaceniu przynajmniej jednej pełnej składki chorobowej.
| Ważne! Aby skorzystać z wypłaty zasiłku chorobowego, musi minąć 90-dniowy okres wyczekiwania. Nie dotyczy to jednak wypłaty zasiłku macierzyńskiego, który należy się już po opłaceniu pierwszej pełnej składki chorobowej. |
Kobieta ma obowiązek korzystania z zasiłku macierzyńskiego przez okres 14 tygodni od dnia porodu, ponieważ jest to okres przeznaczony na regenerację jej organizmu po ciąży. Po upływie tego okresu matka dziecka ma prawo zrezygnować zupełnie z pobierania zasiłku i wrócić do pracy lub przenieść do niego prawo na ubezpieczonego ojca dziecka.
Matka, która podlega ubezpieczeniu tylko z prowadzonej działalności, może sama zadecydować o wysokości opłacanych składek. Im wyższe składki, tym wyższa podstawa wymiaru do ustalenia zasiłku, jednak rośnie ona proporcjonalnie i zależy również od czasu opłacania składek w wyższej kwocie. Przepisy te zostały wprowadzone w 2016 roku i były odpowiedzią na rosnącą liczbę wysokich zasiłków macierzyńskich, będących wynikiem podwyższenia podstawy wymiaru składek na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe.
Warto mieć na uwadze, że przedsiębiorca nie ma możliwości podwyższenia podstawy naliczania wyłącznie składki chorobowej. Podstawa ta bowiem jest wspólna dla wszystkich obowiązkowych składek społecznych i podniesienie jej będzie skutkowało koniecznością opłacania wyższych składek, nie tylko chorobowej, lecz także emerytalnej, rentowej i wypadkowej.
Zasiłek macierzyński przedsiębiorcy zatrudnionego na umowę o pracę
Osoba zatrudniona na umowę o pracę obowiązkowo podlega ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowemu, chorobowemu, wypadkowemu i zdrowotnemu. Bez względu na wymiar etatu i wysokość wynagrodzenia składki muszą być odprowadzane od wynagrodzenia i opłacane przez pracodawcę, czyli płatnika składek.
Jeżeli przedsiębiorca jest zatrudniony na umowę o pracę i jednocześnie prowadzi działalność, następuje zbieg tytułów ubezpieczeń. W takim wypadku obowiązek opłacania składek społecznych z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej zależny jest od wysokości wynagrodzenia wynikającej z umowy o pracę. Jeżeli osoba prowadząca działalność otrzymuje z tytułu zatrudnienia co najmniej minimalne wynagrodzenie (w 2018 roku 2100 zł brutto), opłacanie składek społecznych z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej jest dobrowolne, obowiązkowa jest wyłącznie składka zdrowotna.
| Uwaga! Przedsiębiorca zatrudniony na etacie z wynagrodzeniem nie mniejszym niż 2100 brutto w 2018 roku z tytuły prowadzonej działalności obowiązkowo opłaca wyłącznie składkę zdrowotną. |
W przedstawionej sytuacji nawet jeżeli kobieta ciężarna prowadząca działalność zdecyduje się na dobrowolne opłacanie składek społecznych z tytułu prowadzonej działalności, prawo do zasiłku chorobowego i macierzyńskiego otrzyma tylko z tytułu umowy o pracę. Jest to spowodowane faktem, że w opisanym przypadku ubezpieczenia emerytalno-rentowe z tytułu prowadzonej działalności są dobrowolne, natomiast na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe zdecydować się może przedsiębiorca opłacający obowiązkowo składki na ubezpieczenia społeczne. W takim wypadku zasiłek macierzyński przedsiębiorcy należy się wyłącznie z tytułu zawartej umowy o pracę.
| Ważne! Przedsiębiorca opłacający składki społeczne z tytuł prowadzonej działalności dobrowolnie, nie ma prawa do zgłoszenia się do ubezpieczenia chorobowego. |
Takie stanowisko jest podparte wyrokiem Sądu Najwyższego z 3 października 2008 roku, sygn. akt: II UK 32/08: “Podleganie przez kobietę obowiązkowo ubezpieczeniu chorobowemu z tytułu stosunku pracy i uzyskanie prawa do zasiłku macierzyńskiego, wyklucza równoczesne podleganie dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu z tytułu prowadzenia działalności pozarolniczej i uzyskanie prawa do drugiego zasiłku macierzyńskiego”.
Rozważając zbieg tytułów ubezpieczeń w kontekście zgłoszenia do dobrowolnej składki chorobowej przedsiębiorcy, zwrócić należy uwagę na przypadek, gdy z tytułu zawartej umowy o pracę wynagrodzenie nie przekracza minimalnego wynagrodzenia, co może mieć miejsce w przypadku zatrudnienia w niepełnym wymiarze czasu pracy. Taka sytuacja prowadzi do obowiązkowego opłacania składek społecznych z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej, a co za tym idzie do możliwości opłacania dobrowolnej składki chorobowej. W następstwie tego możliwe jest otrzymanie zasiłku macierzyńskiego zarówno z tytuły zawartej umowy o pracę, jak i prowadzonej działalności gospodarczej.
