Popularną formą użytkowania rzeczy w firmie jest leasing operacyjny. Jednak nie zawsze przedsiębiorcy mają potrzebę korzystania z przedmiotu leasingu przez cały okres trwania umowy. W takiej sytuacji optymalnym rozwiązaniem jest cesja umowy leasingu.
Zagadnienie umowy leasingu nie jest uregulowane w przepisach podatkowych, tylko w przepisach Kodeksu cywilnego.
Szczegółowo kwestie umowy leasingu, praw i obowiązków stron regulują przepisy art. 7091 i następne ustawy Kodeksu cywilnego. Zgodnie z nim przepisy o leasingu stosuje się także do umów, przez które jedna strona zobowiązuje się oddać rzecz stanowiącą jej własność do używania albo do używania i pobierania pożytków drugiej stronie, a druga strona zobowiązuje się zapłacić właścicielowi rzeczy w umówionych ratach wynagrodzenie pieniężne, równe co najmniej wartości rzeczy w chwili zawarcia tej umowy.
Przez umowę leasingu finansujący zobowiązuje się, w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa, nabyć rzecz od oznaczonego zbywcy na warunkach określonych w tej umowie i oddać tę rzecz korzystającemu do używania albo używania i pobierania pożytków przez czas oznaczony. Podmiot finansujący potocznie zwany jest leasingodawcą. Nabywa on na własność przedmiot leasingu i udostępnia go w zamian za opłatę. Leasingodawcą może być wyspecjalizowana spółka zajmująca się tylko tego typu usługami, a często są to firmy powołane przez banki. Z kolei korzystający (leasingobiorca) zobowiązuje się zapłacić finansującemu w uzgodnionych ratach wynagrodzenie pieniężne, równe co najmniej cenie lub wynagrodzeniu z tytułu nabycia rzeczy przez finansującego. W zamian może użytkować przedmiot leasingu.
Zgodnie z Kodeksem cywilnym umowa leasingu musi być zawarta na piśmie pod rygorem nieważności.
Do cesji umowy leasingu odnosi się art. 70912 § 1 Kodeksu cywilnego, który stanowi, że bez zgody finansującego korzystający nie może oddać rzeczy do używania osobie trzeciej. Zgoda finansującego może zostać wyrażona albo w samej umowie leasingu, albo poprzez późniejszą czynność prawną, z tym zastrzeżeniem, że wówczas musi być ona stwierdzona pismem. Gdyby do wyrażenia potrzebnej zgody nie doszło, to finansujący może wypowiedzieć umowę leasingu ze skutkiem natychmiastowym, chyba że strony uzgodniły termin wypowiedzenia.
Tym samym w umowie leasingu można dokonać zmiany korzystającego, za zgodą finansującego - spółki leasingowej, poprzez scedowanie praw i obowiązków wynikających z umowy na inny podmiot.
Leasing operacyjny
Zgodnie z art. 23a pkt 1 ustawy o PIT, ilekroć w rozdziale jest mowa o umowie leasingu - rozumie się przez to umowę nazwaną w ustawie z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 ze zm.), a także każdą inną umowę, na mocy której jedna ze stron, zwana „finansującym”, oddaje do odpłatnego używania albo używania i pobierania pożytków na warunkach określonych w ustawie drugiej stronie, zwanej „korzystającym” podlegające amortyzacji środki trwałe lub wartości niematerialne i prawne, a także grunty.
Opłaty ustalone w umowie leasingu, ponoszone przez korzystającego w podstawowym okresie umowy z tytułu używania środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych stanowią przychód finansującego i odpowiednio koszt uzyskania przychodu korzystającego jeżeli:
-
musi być zawarta na czas oznaczony, stanowiący co najmniej 40 proc. normatywnego okresu amortyzacji, jeżeli jej przedmiotem są podlegające odpisom amortyzacyjnym rzeczy ruchome lub wartości niematerialne i prawne, albo musi zostać zawarta na okres co najmniej 10 lat, jeżeli jej przedmiotem są podlegające odpisom amortyzacyjnym nieruchomości, oraz
-
umowa leasingu, w przypadku gdy korzystającym jest osoba fizyczna nieprowadząca działalności gospodarczej, została zawarta na czas oznaczony;
-
suma ustalonych w niej opłat, pomniejszona o należny VAT, musi odpowiadać co najmniej wartości początkowej środków trwałych lub wartości niematerialnych i prawnych.
Przepisy ustawy o PIT nie regulują wprost skutków podatkowych zmiany stron umowy leasingu. Unormowania zawarte w art. 23a-23l ustawy o PIT określają jedynie skutki podatkowe rozporządzania przedmiotem leasingu po upływie podstawowego okresu umowy oraz skutki podatkowe występujące w trakcie trwania umowy.
Tym samym na gruncie ustawy o PIT cesja jest dozwolona. Co istotne, w wyniku cesji umowy leasingu operacyjnego podatnik użytkujący przedmiot leasingu nie musi dokonywać korekty kosztów o wydatki poniesione dotychczas w czasie trwania tej umowy. Stanowisko takie potwierdzają organy podatkowe, czego przykładem jest pismo Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy, z 23 listopada 2012 r., sygn. ITPB1/415-929b/12/PSZ, gdzie możemy przeczytać:
(…) przy braku wyłączenia wydatku na mocy art. 23 ww. ustawy - możliwość jego zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów, zależna jest od wykazania przez podatnika istnienia związku przyczynowego między poniesionym wydatkiem, a uzyskanym przychodem, bądź źródłem tego przychodu.
W art. 23 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych ustawodawca nie wymienia wśród wydatków niestanowiących kosztów uzyskania przychodów kosztów odpowiadających wartości już spłaconych rat leasingowych, w przypadku, gdy korzystający dokona cesji umowy na osobę trzecią.
Mając na uwadze przedstawione zdarzenie przyszłe oraz powołane przepisy prawa podatkowego należy stwierdzić, iż cesja umowy leasingu na osobę trzecią nie spowoduje konieczności dokonania korekty kosztów uzyskania przychodów, w związku z poniesieniem (do momentu scedowania praw i obowiązków wynikających z umowy leasingu) wydatków tytułem rat leasingowych (…).
Cesja umowy leasingu a VAT
Cesja umowy leasingu nie będzie także skutkować koniecznością dokonania przez ustępującego korzystającego korekty VAT naliczonego. Stanowisko to potwierdził w pełni Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy w interpretacji z 29 sierpnia 2008 r., ITPP1/443-499/08/MS, stwierdzając:
(...) należy uznać, iż w sytuacji cesji samochodu będącego przedmiotem umowy leasingu operacyjnego Wnioskodawca, przejmując umowę leasingu operacyjnego, ma prawo do odliczenia podatku naliczonego wynikającego z faktur za ponoszone opłaty leasingowe tylko wówczas, gdy przedmiot leasingu będzie wykorzystywany w prowadzonej działalności gospodarczej do wykonywania czynności opodatkowanych. W związku z powyższym (przy spełnieniu warunków wynikających z art. 86 nie występują ograniczenia wynikające z art. 86 ustawy o podatku od towarów i usług) - Wnioskodawcy przysługuje prawo do odliczenia 60% kwoty podatku naliczonego wynikającej z faktury dokumentującej zakup przedmiotowego samochodu (nie więcej niż 6000 zł) (...).
