Zastanawiam się nad wzmocnieniem ochrony własności przemysłowej swojego przedsiębiorstwa poprzez zarejestrowanie nazwy swojej firmy i logo jako znaku towarowego. Jednak w związku ze znacznymi kosztami rejestracji obu tych elementów zastanawiam się, czy nie mogłabym „wykupić” tylko jednego znaku. Wobec tego przesłałam do redakcji zapytanie: czy zastrzeżenie logo ochroni nazwę firmy?
Anna, Wrocław
Odpowiedź na wyżej postawione pytanie nie jest jednoznaczna. Wszystko bowiem zależy od tego, jak wygląda logo, jaki kształt ma grafika, jaką nazwę ma firma, jak się ją zapisuje i wymawia, oraz czy logo jest zbieżne z nazwą firmy.
Aby jednak lepiej wyjaśnić sedno problemu, warto w pierwszej kolejności wytłumaczyć, czym jest znak towary, jakie są jego rodzaje, jak jest on chroniony przez prawo, jak może łączyć się znak towarowy słowny ze znakiem graficznym oraz czy rejestracja znaku w ogóle jest konieczna, by chronić swoje przedsiębiorstwo.
Czym jest znak towarowy?
Na wstępie określmy dokładnie, czym znak towarowy jest w świetle prawa. Definicję tego pojęcia znajdziemy w ustawie – Prawo własności przemysłowej. Zgodnie z nią znakiem towarowym jest oznaczenie umożliwiające odróżnienie towarów jednego przedsiębiorstwa od towarów innego przedsiębiorstwa. Aby znak mógł być zarejestrowany, musi być możliwe jego przedstawienie w rejestrze znaków towarowych w sposób pozwalający na ustalenie jednoznacznego i dokładnego przedmiotu udzielonej ochrony.
Wiemy już, że znak towarowy to oryginalne i niepowtarzalne oznaczenie, które można zewidencjonować w specjalnym rejestrze. Jakie jednak cechy musi posiadać to oznaczenie, aby można było je zastrzec? Przede wszystkim musi być ono zmysłowo postrzegalne. Poza tym musi być przedstawione w sposób pozwalający na ustalenie jednoznacznego i dokładnego przedmiotu udzielonej ochrony, a także musi umożliwiać odróżnianie go od znaków innych przedsiębiorców funkcjonujących na rynku. Jeżeli zostaną spełnione wszystkie te wymogi, oznaczenie będzie można zarejestrować jako znak towarowy.
Czy bez rejestracji znaku twoja firma będzie chroniona?
Tak, prawo przemysłowe istnieje nawet bez rejestracji nazwy firmy czy logo jako znak towarowy. Jeżeli elementy te są oryginalne i dostatecznie odznaczają się od innych istniejących na rynku, są one objęte tzw. darmową ochroną przemysłową.
Darmowa ochrona nie zastąpi jednak tej gwarantowanej przez Urząd Patentowy. Przede wszystkim różnica jest w ochronie sądowej. W przypadku znaku towarowego sprawa jest prosta – jeśli twój znak znajduje się w ewidencji patentowej, nikt inny nie ma prawa go używać. Jeżeli to robi, masz prawo do żądania zaprzestania takiego dalszego działania oraz usunięcia skutków naruszenia. Jeżeli dojdzie do szkody w majątku, możliwe jest również powództwo o odszkodowanie.
W przypadku darmowej ochrony powyższe roszczenia również przysługują, ale dopiero po udowodnieniu przed sądem, że masz prawo do używanej przez siebie nazwy i logo oraz że dany znak jest na tyle związany z twoim przedsiębiorstwem, że używanie go przez podmiot trzeci jest jawnym plagiatem. Nie jest to proste, a już na pewno nie jest tanie i szybkie.
W jaki sposób chronić nazwę firmy i jej logo?
Chcąc zabezpieczyć logo i nazwę firmy, najlepiej jest zastrzec 3 znaki towarowe. Jeden będzie dotyczył nazwy, drugi logo, natomiast trzeci będzie kombinacją obu poprzednich, jest to tzw. logotyp.
Przy powyższych przykładach, jakie znaki najlepiej wybrać? Warto postawić na tzw. znaki tradycyjne, czyli:
- Znak towarowy słowny – stanowi ciąg liter i postrzegany jest wzrokiem i słuchem. Ochrona dotyczy zapisu oraz brzmienia – stylu wymawiania danego wyrażenia. Znak ten będzie kompleksowo chronił nazwę firmy.
- Znak towarowy graficzny (sygnet) – jest przedstawiany w formie rysunku lub kompozycji kolorystycznej. Ochronie podlega kształt graficzny, nie ma jednak powiązania z brzmieniem nazwy firmy. Zastrzeżone jest zatem to, co widoczne, a przede wszystkim będą to kształty, kolory, ustawienie elementów względem siebie.
- Znak towarowy słowno-graficzny (logotyp) – stanowi niejako połączenie znaku słownego ze znakiem graficznym. Polega na przedstawieniu elementu słownego w charakterystyczny sposób, np. poprzez zapisanie nazwy firmy ozdobną czcionką lub na dołączeniu do elementu słownego określonej grafiki obrazowej. Co istotne, zastrzeżenie znaku słowno-graficznego nie zastępuje rejestracji znaków słownych i graficznych.
Znaków towarowych jest o wiele więcej, np. znak dźwiękowy, znak zapachowy, znak przestrzenny czy znak multimedialny. Nie będą one jednak zbyt przydatne w ochronie nazwy i logo. Wskazane znaki niekonwencjonalne pasują bardziej do określonych towarów lub usług przedsiębiorstwa.
Czy zastrzeżenie logo chroni nazwę firmy?
Co do zasady zastrzegając logo, nie ochronisz równocześnie nazwy przedsiębiorstwa, jednakże w niektórych przypadkach może do tego dojść. Dzieje się tak przede wszystkim, kiedy logo stanowi fantazyjnie zapisaną nazwę firmy, o ile nazwa ta na warstwie fonetycznej ma zdolność odróżniającą się, jak to jest np. w przypadku KFC czy Smyk.
Jeżeli jednak „zapisany” w logo ciąg znaków nie ma takiej zdolności odróżniającej na płaszczyźnie fonetycznej, zastrzeżenie logo nic nie da. Będzie tak przede wszystkim, gdy nazwa wskazuje wprost na towary lub usługi oferowane przez danego przedsiębiorcę, jak w przypadku firm: „Piękne samochody”, „Nowoczesne meble”, „Dobry prawnik” czy „Twój lekarz” itp.
Warto wspomnieć, że spod ochrony wyjęte są również tzw. nazwy rodzajowe. W odniesieniu do znaków towarowych to określenia, które w momencie ich wymyślenia miały przymiot fantazyjności, jednak z upływem czasu tak bardzo weszły do świadomości konsumentów, że zaczęto używać ich jako słowa potoczne (np. chwilówka).
Czy zatem lepiej zarejestrować nazwę firmy zamiast logo?
Zastrzeżenie samej nazwy bez logo może być jeszcze gorszym pomysłem, ponieważ znak słowny chroni tylko „zestaw” liter. Nie odnosi się do kolorów firmy czy grafik używanych na produktach.
Tym samym konkurencja chcąca podrobić twoje produkty może zrobić to w bardzo łatwy sposób. Wystarczy, że oznaczy swoje produkty podobną grafiką, używając tej samej gamy kolorystycznej. Gdyby McDonald’s zastrzegł jedynie nazwę, zapewne złoto-czerwone łuki ozdabiałyby wjazdy do co drugiej przydrożnej restauracji.
A może jednak zastrzec logotyp?
To już zdecydowanie lepszy pomysł. Zastrzeżenie samego logotypu, czyli znaku graficzno-słownego może chronić zarówno nazwę, jak i logo przedsiębiorstwa. Aby jednak było to możliwe i grafika, i nazwa musi być oryginalna i mieć zdolność odróżniania się. Firmy, które posiadają takie znaki to np. Pepsi czy BMW.
Oczywiście możliwe jest zastrzeżenie logotypu z fantazyjną grafiką i niefantazyjnym słowem jak w przypadku firmy Burger King. Sama nazwa firmy w tym wypadku nie mogłaby stanowić znaku towarowego, w końcu słowo „burger” i „king” (w języku angielskim) są słowami używanymi w języku potocznym.
Ile to kosztuje zastrzeżenie logo i nazwy firmy??
Rejestrując znak towarowy graficzny, można ochronić również nazwę firmy. Nie jest to jednak reguła, a bardziej wyjątek. Nie zawsze będzie można obronić stanowisko, że nazwa firmy jest tożsama z jej logo, a przy tym jest na tyle fantazyjna, że nikt inny nie wpadłby na podobny pomysł. Warto zatem poważnie pomyśleć nad zastrzeżeniem zarówno nazwy, jak i logo. Ile to będzie kosztowało?
Wysokość opłat za rejestrację znaku towarowego jest zależna od:
- zakresu terytorialnego ochrony – należy zdecydować, czy będzie to tylko terytorium Polski, czy Unii Europejskiej, a może też grupy innych krajów świata;
- liczby klas wskazanych w zgłoszeniu – z tabelami klasyfikującymi towary można zapoznać się pod adresem: https://uprp.gov.pl/pl/klasyfikacje.
Same koszty wyglądają następująco:
1. opłata za wniosek o rejestrację znaku towarowego:
- zgłoszenie znaku towarowego w jednej klasie drogą tradycyjną to 450 zł, natomiast drogą elektroniczną to 400 zł,
- zgłoszenie znaku towarowego za każdą kolejną klasę to 120 zł;
2. opłata za ochronę (uiszczana po pozytywnej weryfikacji wniosku):
- za 10-letni okres ochronny za każdą klasę to 400 zł,
- za publikację informacji o zastrzeżeniu znaku to 90 zł.
Podsumowanie
Rejestrując w Urzędzie Patentowym logo, można objąć ochroną również nazwę firmy. Będzie tak jednak w sytuacji, gdy w logo znajduje się sama nazwa i jest ona na tyle fantazyjna, że można by było zastrzec ją również jako znak słowny. Takiej możliwości z całą pewnością nie mają nazwy opisowe oraz rodzajowe.
Chcąc chronić przedsiębiorstwo całościowo, najlepiej zdecydować się na zastrzeżenie zarówno nazwy, jak i logo. Będą to 2 oddzielne zgłoszenia, wymagające uiszczenia 2 opłat, ale da to o wiele lepszy efekt.
