Podatek VAT odprowadzają na konto Urzędu Skarbowego głównie przedsiębiorcy, którzy sprzedają towary lub świadczą usługi. Rozliczanie VAT nie musi być przykrą zmorą dla firmy, choć na pewno jest koniecznością. Państwo dokładnie kontroluje czy podatek VAT został należycie rozliczony, ponieważ z niego właśnie jest zasilana duża część budżetu. Aby dobrze rozliczyć VAT, wpierw musimy wiedzieć jak ten podatek funkcjonuje w systemie, jaka jest jego struktura, pod jakie prawa podlega. W artykule przedstawiamy jak wygląda rozliczenie VAT w praktyce!
Rozliczenie VAT - wstęp
Na każdym dowodzie zapłaty za towar lub usługę, kupujący lub usługobiorca może wyczytać jaką wysokością podatku VAT jest objęty zakupiony przez niego towar lub wykonana usługa. A więc dziś VAT i jego rozliczanie są powszechne wszędzie, ale to sprawia tylko, że zapominamy o tym, że ten podatek jest w historii ekonomii czymś całkiem niedawnym. Zawdzięczamy ten pomysł francuskiemu wysokiemu urzędnikowi Maurice Lauré, którego ideę rozpowszechnił w 1920 roku bardzo wpływowy niemiecki przedsiębiorca Carl Friedrich von Siemens. Pomysł chwycił szybko, ponieważ posiadał niewątpliwe zalety.
Od tej pory została opodatkowana działalność nie tylko sprzedawców detalicznych, lecz także osób prywatnych. W każdym stadium obrotu towarami lub wymianą usług pojawia się rozliczanie podatku VAT. Co podlega pod rozliczenia VAT? W największym skrócie: dostarczanie towarów, świadczenie usług za opłatą, import i eksport.
Dwa ważne pojęcia dla rozliczania VAT: obowiązek podatkowy i podstawa opodatkowania
Rozliczając VAT musimy wiedzieć czym jest obowiązek podatkowy. Przekazanie towaru nabywcy lub zakończenie wykonywania płatnych usług od razu nakłada na nas obowiązek podatkowy, a więc konieczność rozliczeń VAT. Gdy wydanie towaru lub wykonanie usługi musi być potwierdzone fakturą VAT, to wystawienie faktury wyznacza nam obowiązek podatkowy. W przypadku importu podatek VAT i jego rozliczenia będą konieczne począwszy od chwili, gdy opłaty są wymagane w postępowaniu celnym.
Jeśli chodzi o podstawę opodatkowania, to co do zasady jest nią obrót dobrami. Znaczy to, że pod uwagę bierzemy kwotę zapłaconą za sprzedany towar i odejmujemy od niej podatek - to jest obrót jako podstawa opodatkowania i wskazówka dla rozliczeń VAT. Różnego rodzaju finansowanie w postaci subwencji czy dotacji, także zaliczamy do obrotu. Gdy nie sprzedajemy towarów, ale świadczymy usługi płatne, jako podstawa opodatkowania pojawi się całkowity koszt usługi dla podatnika. Natomiast punktem wyjściowym w przypadku importu jest wysokość cła oraz wartość celna importowanych rzeczy.
Więcej o rozliczaniu VAT
Podatek ten jest wliczony w cenę towarów, zatem to pieniądze nabywcy pokrywają wysokość naliczonego dla danej kategorii produktu podatku. Całość działa tak, że pieniądze na podatek VAT daje konsument w momencie zakupu towaru, ale rozliczanie VAT jest już po stronie sprzedającego. Cena towaru z podatkiem VAT jest ceną brutto, netto to cena istniejąca w świecie, gdzie nie rozlicza się podatku VAT. Trzeba też wspomnieć o różnicy między naliczonym i należnym podatkiem - odprowadzamy taką kwotę podatku, która stanowi wynik odejmowania od kwoty VAT-u należnego (czyli tego, co sprzedawca doliczył jako podatek do ceny towaru), kwoty poniesione na zakup różnego rodzaju przedmiotów i usług niezbędnych do prowadzenia działalności. Tę różnicę przedsiębiorca wpłaca do US. Naturalnie możliwa jest także odwrotna sytuacja, że oto naliczony VAT jest większy należny. Sytuacja ta skutkuje tym, że to Urząd Skarbowy oddaje nam różnicę obu kwot.
Kto rozlicza podatek VAT, a kto nie?
Wszystkie instytucje publiczne, cała publiczna administracja, są zwolnione z rozliczania podatku VAT. Działalność tych podmiotów nie jest więc w ten sposób opodatkowana. Wszyscy inni praktycznie podlegają pod rozliczenia VAT-u; zaliczymy do nich osoby prawne, osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, a także różnego rodzaju organizacje nie posiadające statusu osoby prawnej. Widzimy więc, że zakres podatników jest możliwie szeroki. Można przyjąć, że jeśli jakiś podmiot nie działa na prawach organu administracji publicznej, to jest na niego nałożony obowiązek rozliczania VAT.
Rozliczenie VAT w praktyce
Tylko od przedsiębiorcy i jego decyzji zależy, czy rozliczenia VAT będą dokonywane co miesiąc, czy co kwartał. Swój wybór można po prostu zadeklarować Urzędowi Skarbowemu. VAT rozlicza się na oficjalnej deklaracji, którą łatwo można pobrać z internetu lub otrzymać w urzędzie. Punktem krytycznym do uzupełnienia w tym dokumencie - to jest właściwe rozliczenie VAT - jest różnica w kwotach wydanych przez przedsiębiorstwo na zakupy i kwotach uzyskanych dzięki sprzedaży. Deklaracja zawiera odrębne pola do wpisania tych dwóch wyliczonych kwot. W zależności od tego, czy suma podatku naliczonego jest wyższa od należnego, czy też odwrotnie, możemy spodziewać się różnych reakcji Urzędu Skarbowego. Rozliczenie może nakazać przeniesienie VAT-u na następny miesiąc, zwrot różnicy przez US, albo też - i to oczywiście zachodzi najczęściej - po prostu zapłacimy podatek. Najrzadziej zdarzają się zwroty podatku - wtedy, gdy naliczony VAT jest wyższy niż VAT należny. Przykładem mogą być nakłady finansowe przedsiębiorstwa na niezbędne zakupy oprzyrządowania pozwalającego prowadzić działalność gospodarczą, gdy VAT na zakupione produkty jest wyższy niż stawka VAT przypisana do sprzedawanych towarów lub świadczonych usług.
Rozliczenie VAT według stawek podatkowych
Obecnie istnieją cztery stawki VAT, przy czym ta najwyższa, czyli 23%, jest uznawana za stawkę podstawową. A więc pozostałe stawki: 8%, 5% lub stawka zerowa, często są uznawane za preferencyjne. Eksporterzy są np. objęci stawką zerową. Podobnie branża spedycji międzynarodowej, wyposażanie szkół i przedszkoli, usługi podnoszące kwalifikacje poprzez kursy lub szkolenia, pomoc społeczna, zakwaterowanie dla studentów, i in. Niska, pięcioprocentowa stawka, obowiązuje dla wszystkich dziedzin podlegających pod ministerstwa zajmujące się rolnictwem i leśnictwem. Niski VAT dotyczy też zakupu takich przedmiotów jak książki, a także podstawowe artykuły spożywcze (mleko, pieczywo, warzywa).
Rozliczanie VAT - podsumowanie
Niekiedy, aby rozliczyć VAT, musimy wykonywać dość skomplikowane działania księgowe, kiedy indziej wszystko przychodzi łatwo. Rozliczenie VAT jest koniecznością, z którą spotykają się wszyscy przedsiębiorcy. Warto tylko wiedzieć jak działa ten podatek, w jakim otoczeniu prawny funkcjonuje, czym jest w istocie. Rozliczanie VAT-u to także często odliczenia od podatku - tego tematu tu nie poruszyliśmy, ale w przyszłości go podejmiemy, ponieważ odliczenia od podatku VAT stanowią całą osobną sztukę rozliczeniową.
