Zakup usług od zagranicznego kontrahenta stanowi import usług. Trzeba jednak mieć na uwadze, że wiele zależy od miejsca świadczenia usługi. Jeżeli okaże się, że miejsce to jest ustalane na specyficznych zasadach, to zmieni się sposób rozliczenia podatku. Dzisiaj zajmiemy się takim właśnie szczególnym przypadkiem, jakim jest zakup usług transportu pasażerów od zagranicznego kontrahenta.
Miejsce świadczenie usług transportu pasażerów
Z uwagi na fakt, że podatek VAT ma charakter terytorialny, bardzo ważne dla określenia kraju opodatkowania staje się ustalenie miejsca świadczenia. W tym zakresie obowiązuje reguła ogólna wskazująca, że miejscem opodatkowania jest kraj siedziby usługobiorcy (art. 28b ustawy VAT). Zwróćmy jednak uwagę, że od zasady podstawowej przewidziano wiele wyjątków. Jeden z nich dotyczy właśnie transportu pasażerów.
Jak możemy przeczytać w art. 28f ust. 1 ustawy VAT, miejscem świadczenia usług transportu pasażerów jest miejsce, gdzie odbywa się transport, z uwzględnieniem pokonanych odległości. Przepis nie wyszczególnia czy chodzi o transport wykonywany na rzecz osób fizycznych, czy też na rzecz przedsiębiorców. W związku z tym przyjąć należy, że dotyczy on każdej usługi transportu pasażerów.
W świetle powyższego, jeżeli przewoźnik świadczy usługę transportu pasażerów odbywającą się w kilku krajach, to miejscem świadczenia takiej usługi jest każdy kraj z uwzględnieniem pokonanych odległości.
Przykład 1.
Przewoźnik z Niemiec świadczy usługi regularnego transportu pasażerów z Polski do Hiszpanii. W konsekwencji przedsiębiorca jest zobowiązany do zarejestrowania się i rozliczenia podatku w Polsce, Niemczech, Francji oraz Hiszpanii zgodnie z przepisami danego kraju.
Zakup usług transportu pasażerów od zagranicznego kontrahenta – odcinek krajowy
Wiemy już, w jaki sposób odbywa się opodatkowanie usługi transportu pasażerów. Zastanówmy się jednak, jak w tych okolicznościach rozliczyć zakup takiej usługi w perspektywie podatku VAT.
Jak już wskazaliśmy, na gruncie podatku od towarów i usług obowiązuje zasada terytorialności. Odnosi się ona zarówno do konieczności zapłaty podatku należnego, jak i do możliwości odliczenia podatku naliczonego. Przekładając to na grunt analizowanego problemu, należy wskazać, że polski podatnik może zgodnie z polskimi przepisami, odliczyć podatek naliczony wyłącznie od tej części transportu, która odbywa się na terytorium kraju. Usługi drogowego transportu osób na odcinku krajowym podlegają opodatkowaniu stawką VAT w wysokości 8%.
Przykład 2.
Polski przedsiębiorca zakupił usługę transportu pasażerów z Polski do Niemiec od niemieckiego kontrahenta. Niemiecki kontrahent nie ma w Polsce ani siedziby działalności gospodarczej, ani stałego miejsca prowadzenia działalności. W konsekwencji, w stosunku do krajowego odcinka polski podatnik zobowiązany jest rozliczyć import usług.
Zupełnie inna sytuacja pojawia się, gdy zagraniczny kontrahent ma stałe miejsce prowadzenia działalności w Polsce (np. oddział transportowy). W takim przypadku nie dochodzi do importu usług, lecz do nabycia usługi krajowej. Zagraniczny kontrahent ma obowiązek zarejestrowania się w Polsce jako czynny podatnik VAT. To oznacza, że po stronie nabywcy dochodzi do zakupu usługi krajowej. Polski podatnik może zatem odliczyć podatek naliczony. Podatek należny jest natomiast odprowadzany przez oddział znajdujący się w Polsce.
Przykład 3.
Polski przedsiębiorca zakupił usługę transportu pasażerów z Polski do Niemiec od niemieckiego kontrahenta. Niemiecki kontrahent ma w Polsce oddział swojej firmy (stałe miejsce prowadzenia działalności). Powoduje to, że nabywca nie rozlicza importu usług. Podatek należny od krajowego odcinka odprowadza niemiecki kontrahent, natomiast podatek naliczony może odliczyć polski podatnik.
Zakup zagranicznej usługi transportu pasażerów – odcinek zagraniczny
W powyższej części przedstawiliśmy zasady rozliczania podatku od zakupu usług transportu pasażerów na odcinku krajowych. Teraz przejdźmy do możliwości odliczenia podatku VAT od usługi na odcinkach zagranicznych. Trzeba zauważyć, że faktura dokumentująca usługę transportu pasażerów w kilku krajach zawiera kilka stawek oraz kwot podatku VAT (w zależności od tego, w ilu krajach był wykonywany transport). Pojawia się zatem pytanie, w jaki sposób odliczyć podatek zapłacony przez kontrahenta w innych krajach?
W odpowiedzi wskażmy, że takie odliczenie jest możliwe, jednakże nie odbywa się to w klasyczny sposób. Z uwagi na fakt, że jest to usługa opodatkowana w innym kraju, możliwość odzyskania podatku VAT odbywa się za pomocą wniosku VAT-REF, który jest składany za pośrednictwem polskiego organu podatkowego do administracji podatkowej kraju, w którym podatek od wartości dodanej został zapłacony.
Powyższe wynika z treści art. 89 ust. 1h ustawy VAT, który podaje, że wniosek o zwrot zapłaconego podatku od wartości dodanej dotyczy nabytych w innym kraju towarów i usług wykorzystywanych do wykonywania czynności dających prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego na terytorium kraju.
W rezultacie, jeżeli zakupiona usługa transportowa była wykorzystana do wykonywania w Polsce czynności opodatkowanych, to polski podatnik może odzyskać zagraniczny podatek VAT, jednakże ma obowiązek złożyć wniosek (VAT-REF) za pomocą środków komunikacji elektronicznej o dokonanie takiego zwrotu za pośrednictwem właściwego dla podatnika naczelnika urzędu skarbowego do właściwego państwa członkowskiego.
Przykład 4.
Polski podatnik nabył od zagranicznego kontrahenta usługę transportu pasażerów z Polski do Francji. Po wykonaniu usługi zagraniczny kontrahent wystawił fakturę, na której znajdował się polski, niemiecki oraz francuski podatek VAT obliczony dla danego odcinka transportu. Odliczenie polskiego VAT odbywa się zgodnie z regułami ustawy o podatku od towarów i usług (jako import usług lub nabycie usługi krajowej). Natomiast w celu odzyskania niemieckiego oraz francuskiego podatku VAT podatnik musi złożyć wnioski VAT-REF do niemieckich oraz francuskich organów podatkowych za pośrednictwem polskiego organu
