Jak ustalić wynagrodzenie za nadgodziny w 2024 roku?

Czas pracy osób zatrudnionych na umowę o pracę nie powinien zwykle przekraczać 8 godzin w ciągu doby i 40 godzin w pięciodniowym tygodniu pracy. Pracodawcy mają możliwość przedłużenia dobowego wymiaru, wprowadzając odpowiedni system i rozkład czasu pracy. Jednak i tak może dojść do sytuacji, w której pracownikom zostanie zlecona praca ponad wymiar. Czy w takich sytuacjach pracodawca wypłaca wynagrodzenie za nadgodziny?

Nadgodziny – definicja

Definicję nadgodziny zawiera art. 151 § 1 Kodeksu pracy. Jest to praca wykonywana ponad obowiązujące pracownika normy czasu pracy oraz praca wykonywaną ponad przedłużony dobowy wymiar czasu pracy, wynikający z obowiązującego pracownika systemu i rozkładu czasu pracy. Zgodnie z przepisami nadgodziny są możliwe, gdy:

• konieczne jest prowadzenie akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska albo usunięcia awarii;
• występują szczególne potrzeby pracodawcy.

Praca w nadgodzinach a czas wolny

Gdy pracownik wykonuje pracę ponad wymiar, przysługuje mu wówczas rekompensata, która może być udzielona w formie czasu wolnego. Wymiar czasu wolnego za nadgodziny zależny jest od tego, kto wyjdzie z inicjatywą takiego rozliczenia: czy pracownik, czy pracodawca. Jeśli będzie to:

• pracownik, wtedy czas wolny udzielany jest w takim samym wymiarze, ile wynosiły godziny nadliczbowe (czyli 1:1);
• pracodawca – wymiar czasu wolnego jest o połowę wyższy niż wymiar nadgodzin (czyli 1:1½).

Nadgodziny - jak obliczyć wynagrodzenie za godziny nadliczbowe?

Gdy nadgodziny nie mogą zostać rozliczone czasem wolnym, należy wypłacić pracownikowi wynagrodzenie za nadgodziny.

Normalne wynagrodzenie za nadgodziny

Pojęcie normalnego wynagrodzenia określił Sąd Najwyższy w wyrokach z 3 czerwca 1986 roku (I PRN 40/86), z 22 czerwca 2011 roku (II PK 3/11) oraz z 15 lutego 2012 roku (I PK 156/11). Zgodnie z nimi normalne wynagrodzenie to takie, które pracownik otrzymuje stale i systematycznie. Czyli składa się ono z:

• wynagrodzenia zasadniczego (stawka osobistego zaszeregowania);
• innych stałych składników wynagrodzenia; wśród nich mogą znaleźć się takie jak: dodatek stażowy, funkcyjny, premia stała, inne stałe dodatki.

Obliczając normalne wynagrodzenie za nadgodziny, należy:

1. dodać stałe składniki wynagrodzenia;
2. otrzymaną sumę podzielić przez wymiar czasu pracy obowiązujący w danym miesiącu (otrzymamy stawkę za jedną godzinę);
3. otrzymaną stawkę mnożyć przez liczbę przepracowanych godzin nadliczbowych.

Przykład 1.

Pani Anna pracuje na pełen etat w podstawowym systemie czasu pracy (od poniedziałku do piątku). Obowiązuje ją jednomiesięczny okres rozliczeniowy. Jej wynagrodzenie zasadnicze wynosi 4 500,00 zł, dodatek stażowy – 500,00 zł oraz dodatek funkcyjny – 1 080,00 zł. W lutym 2023 roku z powodów szczególnych przepracowała dodatkowo:

• w piątek 9 lutego 2 godziny (h);
• w niedzielę 18 lutego 8 godzin (h).

Powstałe nadgodziny nie zostały zrekompensowane czasem wolnym.

Ile wyniesie normalne wynagrodzenie za nadgodziny?

Wyliczanie normalnego wynagrodzenia za godziny nadliczbowe:

• 4 500,00 zł (wynagrodzenie zasadnicze) + 500,00 zł (dodatek stażowy) + 1 080,00 zł (dodatek funkcyjny) = 6 080,00 zł.
• 6 080,000 zł : 168 h (nominalny czas pracy w lutym 2024 roku) = 36,19 zł/h.
• Normalne wynagrodzenie za godziny nadliczbowe wyniesie 36,19 zł x (2h + 8h) = 361,90 zł.

Dodatek za godziny nadliczbowe

Za godziny nadliczbowe pracownik otrzymuje także dodatek za nadgodziny. Jego podstawa to wynagrodzenie pracownika wynikające z jego osobistego zaszeregowania (określonego stawką miesięczną lub godzinową), a w sytuacji gdy taki składnik nie został wyodrębniony – 60% wynagrodzenia. Wynagrodzenie wynikające z osobistego zaszeregowania pracownika niezbędne do obliczenia dodatku za nadgodziny zgodnie z wyrokiem SN z 3 kwietnia 2007 roku (II PZP 4/07, OSNP 2007/21–22/307) to wyłącznie wynagrodzenie zasadnicze. W celu obliczenia dodatku należy określić, czy składniki wynagrodzenia są:

• w stałej stawce miesięcznej – dzieli się ją wówczas przez liczbę godzin pracy przypadających do przepracowania w danym miesiącu (nominalny wymiar czasu pracy dla danego miesiąca);
• zmienne – obowiązują wtedy zasady jak przy wyliczaniu wynagrodzenia za urlop wypoczynkowy.

Przykład 2.

Pani Anna pracuje na pełen etat w podstawowym systemie czasu pracy (od poniedziałku do piątku). Obowiązuje ją jednomiesięczny okres rozliczeniowy. Jej wynagrodzenie zasadnicze wynosi 4 500,00 zł. W czerwcu 2024 roku z powodów szczególnych przepracowała dodatkowo:

• w piątek 7 czerwca 2 godziny (h);
• w niedzielę 16 czerwca 8 godzin (h).

Ile wyniesie dodatek za godziny nadliczbowe?

Pani Anna za godziny nadliczbowe powinna otrzymać, obok normalnego wynagrodzenia, także dodatek:

• Obliczenie dodatku za 1 h nadliczbową: 4 500,00 zł (podstawa wyliczenia dodatku): 160 h (nominalny czas pracy w czerwcu 2024 roku) = 28,13 zł/h.
• Dodatek za pracę ponad wymiar w piątek (50%) za 2 h: 28,13 zł x 2 h x 50% = 28,13 zł.
• Dodatek za pracę w niedziele (100%) za 8 h: 28,13 zł x 8 h = 225,04 zł.
• Razem dodatki za godziny nadliczbowe wyniosą: 225,04 zł + 28,13 zł = 253,17 zł.

Wynagrodzenie za nadgodziny w systemie wFirma.pl

Systemy kadrowe pozwalają na rozliczanie czasu pracy, w tym godzin nadliczbowych. Jednym z nich jest system wFirma.pl, w którym z łatwością rozliczy się wolne za nadgodziny, czy obliczyć wynagrodzenie za godziny ponadwymiarowe. W systemie w zakładce KADRY » PRACOWNICY w szczegółach pracownika należy przejść do CZAS PRACY » GRAFIK i kliknąć na DODAJ CZAS PRACY. Wówczas pojawi się okno, w którym możliwe jest dodanie nadgodzin w polach NAD. PŁ. (dodatek 50%) oraz NAD. PŁ.N (dodatek 100%)

Po wprowadzeniu danych system podczas generowania listy płac (KADRY » LISTY PŁAC » MENU » ZBIORCZE » DODAJ LISTĘ PŁAC) automatycznie wyliczy normalne wynagrodzenie oraz dodatek za nadgodziny. Dzięki temu rozliczenie nadgodzin stanie się bardzo szybkie i przyjemne.

Podsumowując gdy pracownik wykonuje pracę ponad wymiar, przysługuje mu wówczas rekompensata, która może być udzielona w formie czasu wolnego lub wypłacając pracownikowi wynagrodzenie za nadgodziny. Za godziny nadliczbowe pracownik otrzymuje normalne wynagrodzenie i  także dodatek za nadgodziny.