Nieterminowe regulowanie zobowiązań może powodować powstanie dodatkowych kosztów w postaci odsetek od zaległości w zapłacie względem dostawców towarów lub usług. Zapłacone odsetki tego rodzaju zaliczamy do kosztów uzyskania przychodów w dacie zapłaty. Co jednak należy zrobić w sytuacji, gdy naliczone wcześniej odsetki za zwłokę w zapłacie zobowiązań zostały umorzone? Czy przedsiębiorca ma obowiązek wykazać wówczas przychód podatkowy? Zapraszamy do lektury!
Kiedy wierzyciel może naliczyć odsetki za zwłokę w zapłacie?
Nabywając towary czy usługi, zobowiązujemy się do uiszczenia zapłaty w ustalonym terminie, który widnieje na fakturze zakupu. W przypadku opóźnień w spłacie zobowiązań wobec kontrahentów powinniśmy liczyć się z naliczeniem odsetek od naszych zaległości. Kwestie naliczania odsetek uregulowane zostały w Kodeksie cywilnym.
Jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.
Wysokość ewentualnych odsetek za zwłokę w zapłacie może zostać uregulowana w zawartej między przedsiębiorcami umowie. Jeżeli natomiast stopa odsetek za opóźnienie nie została z góry oznaczona, wierzycielowi należą się odsetki ustawowe. W przypadku, gdy wierzytelność jest oprocentowana według stopy wyższej niż stopa ustawowa, wierzyciel może żądać odsetek za opóźnienie według tej wyższej stopy.
Przedsiębiorca niedotrzymujący terminów płatności za nabyte towary lub usługi może zatem zostać obciążony stosownymi odsetkami za opóźnienia w zapłacie. W takiej sytuacji wierzyciel wystawia notę obciążeniową i dostarcza ją do dłużnika.
Odsetki za zwłokę w spłacie zobowiązań na gruncie podatku dochodowego
Odsetki naliczone od nieterminowych zapłat zobowiązań z tytułu dostaw towarów czy usług są uznawane jako koszty podatkowe, jednak dopiero wtedy, gdy są opłacone. Naliczone i niezapłacone odsetki od zaległości w zapłacie względem dostawców towarów lub usług nie stanowią zatem kosztów uzyskania przychodów. Do kosztów podatkowych nie wliczamy także odsetek od zobowiązań, które zostały umorzone.
Nie uważa się za koszty uzyskania przychodów: naliczonych, lecz niezapłaconych albo umorzonych odsetek od zobowiązań, w tym również od pożyczek (kredytów).
Zapłacone odsetki od zaległości w zapłacie względem dostawców towarów lub usług księgujemy w podatkowej księdze przychodów i rozchodów w kolumnie 13 „Pozostałe wydatki”, w dacie uiszczenia płatności.
Odsetki od zobowiązań podatkowych np. z tytułu podatku dochodowego lub podatku VAT, nie stanowią kosztów podatkowych, nawet wtedy gdy zostały opłacone przez przedsiębiorcę. W praktyce oznacza to, że odsetek od zobowiązań podatkowych nie księgujemy w podatkowej księdze przychodów i rozchodów.
Nie uważa się za koszty uzyskania przychodów: odsetek za zwłokę z tytułu nieterminowych wpłat należności budżetowych i innych należności, do których stosuje się przepisy ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku – Ordynacja podatkowa.
Umorzone odsetki za zwłokę w zapłacie zobowiązań a PIT
Wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia w zapłacie, natomiast zdarza się, że po uregulowaniu zobowiązania z tytułu dostawy towarów lub usług umarza naliczone wcześniej odsetki. Może on umorzyć za zgodą dłużnika naliczone mu wcześniej odsetki, co powoduje wygaśnięcie zobowiązania odsetkowego. Zwolnienie dłużnika z długu wymaga umowy stron stosunku zobowiązaniowego, czyli zgodnych oświadczeń woli. Nie jest konieczne zachowanie żadnej szczególnej formy tej czynności prawnej – co więcej, wola stron może być uzewnętrzniona także w sposób dorozumiany.
Zobowiązanie wygasa, gdy wierzyciel zwalnia dłużnika z długu, a dłużnik zwolnienie przyjmuje.
Uzyskanie przez przedsiębiorcę zwolnienia z obowiązku zapłaty odsetek za zwłokę w zapłacie zobowiązań naliczonych przez wierzyciela nie jest obojętne podatkowo. Umorzone odsetki nie stanowią kosztów uzyskania przychodów, ale jednocześnie powinny zostać wykazane jako przychody podatkowe z działalności gospodarczej. W podatkowej księdze przychodów i rozchodów umorzone odsetki od zobowiązań ujmujemy w kolumnie 8 „Pozostałe przychody”.
Przykład 1.
Pan Leszek prowadzi salon fryzjerski, do którego zamawia materiały potrzebne do świadczenia usług od stałego dostawcy. Z uwagi na przejściowe problemy finansowe pan Leszek spóźniał się z dokonaniem zapłaty za nabyte towary, w związku z czym dostawca naliczył odsetki za zwłokę w spłacie, o czym pan Leszek został poinformowany, otrzymując notę obciążeniową. Opłacił główne zobowiązanie, a następnie, powołując się na stałą współpracę i dotychczasowe terminowe regulowanie zobowiązań, skierował do dostawcy prośbę o umorzenie odsetek. Odsetki zostały umorzone. Jak powinien postąpić pan Leszek na gruncie podatku dochodowego względem naliczonych, a następnie umorzonych odsetek od zobowiązań?
Pan Leszek zobowiązany jest do wykazania przychodu z tytułu umorzonych odsetek od zobowiązań. Umorzenie odsetek powinno zostać zaksięgowane w kolumnie 8 „Pozostałe Przychody” w podatkowej księdze przychodów i rozchodów. Nie powinien on natomiast ujmować naliczonych i umorzonych odsetek w PKPiR po stronie kosztów, naliczone i umorzone odsetki nie stanowią bowiem kosztów uzyskania przychodów.
Umorzone odsetki za zwłokę od nieterminowej zapłaty zobowiązań – interpretacja indywidualna
Jeszcze do niedawna w interpretacjach indywidualnych zdecydowanie przeważało stanowisko o braku obowiązku wykazywania przychodu przez dłużnika w przypadku umorzenia odsetek od zobowiązań. Niestety, stanowisko to uległo zmianie i zgodnie z aktualnym orzecznictwem dłużnicy, którym umorzono odsetki za zwłokę w zapłacie zobowiązań, powinni z tego tytułu wykazać przychód podatkowy.
Umorzenie odsetek od zobowiązań skutkuje powstaniem przychodu u dłużnika, co potwierdza m.in. interpretacja indywidualna z 24 maja 2019 roku (sygn. 0111-KDIB2-3.4010.97.2019.1.AD) wydana przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej. We wniosku zadano pytanie, czy umorzone noty odsetkowe otrzymane od dostawców z tytułu nieterminowych płatności za zobowiązania handlowe stanowią przychód podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób prawnych.
Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdził, co następuje:
„[…] jako przychód podatkowy należy kwalifikować każdą umorzoną wierzytelność, a więc także odsetkową, bez względu na sposób jej umorzenia. Wystarczy zatem istnienie zobowiązania pieniężnego po stronie podatnika i jego umorzenie przez wierzyciela. Jeżeli więc zobowiązanie pieniężne zostanie umorzone (lub ulegnie przedawnieniu), to dojdzie do wzbogacenia po stronie dłużnika będącego stroną tego stosunku prawnego z tego powodu, że dłużnik przestanie być zobowiązany do świadczenia, a środki pieniężne, które winien przekazać w ramach wymaganego świadczenia pozostaną w jego majątku, powiększając ten majątek w sposób definitywny. Zatem wartość umorzonych zobowiązań stanowić będzie dla Wnioskodawcy przychód podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób prawnych”.
Podsumowując powyższe rozważania, możemy stwierdzić, że wartość umorzonych przez wierzycieli odsetek od nieterminowych zapłat zobowiązań wobec kontrahentów, zgodnie z aktualnym orzecznictwem organów podatkowych, skutkuje powstaniem u dłużnika przychodu podatkowego.
