Rozważania nad tym, czym jest prawo ochronne na znak towarowy, należy rozpocząć od zdefiniowania samego znaku towarowego i określenia, dlaczego jest tak ważny dla przedsiębiorców. Znak towarowy to pojęcie, które definiuje art. 120 ustawy z dnia 30 czerwca 2000 r. Prawo własności przemysłowej.
| Art. 120. 1. Znakiem towarowym może być każde oznaczenie, które można przedstawić w sposób graficzny, jeżeli oznaczenie takie nadaje się do odróżnienia towarów jednego przedsiębiorstwa od towarów innego przedsiębiorstwa. 2. Znakiem towarowym, w rozumieniu ust. 1, może być w szczególności wyraz, rysunek, ornament, kompozycja kolorystyczna, forma przestrzenna, w tym forma towaru lub opakowania, a także melodia lub inny sygnał dźwiękowy. 3. Ilekroć w ustawie jest mowa o: 1) znakach towarowych – rozumie się przez to także znaki usługowe (...). |
Zgodnie z definicją ustawową znak towarowy służy przede wszystkim do wyróżniania produktów przedsiębiorstwa spośród innych, podobnych lub z tej samej branży. Sprawia to, że jest on niezwykle cenny dla firmy - to dzięki niemu towary lub usługi są unikalne i identyfikowane bezpośrednio, co dodatkowo wpływa na budowanie renomy marki i przywiązanie do niej klientów. Nic zatem dziwnego, że przedsiębiorcy nie chcą, by ktokolwiek poza nimi samymi używał ich znaków towarowych. Dzięki istnieniu takiego środka, jak prawo ochronne na znak towarowy, mogą chronić swoje interesy.
Prawo ochronne na znak towarowy - definicja i cechy
Nie istnieje ustawowa definicja prawa ochronnego na znak towarowy, ale z ogółu przepisów możemy wywnioskować, że jest to prawo do wyłącznego posługiwania się znakiem towarowym w celach zawodowych lub zarobkowych. Ma ono charakter czasowy i terytorialny, co oznacza, że chroni ono znak towarowy wyłącznie przez określony czas (10 lat na terenie Polski) i jedynie na wyznaczonym terenie.
Jak wskazuje Urząd Patentowy Rzeczpospolitej Polski, prawo ochronne na znak towarowy realizuje się przede wszystkim w możliwości:
-
umieszczania go na towarach lub opakowaniach, a także oferowania i wprowadzania tych artykułów do obrotu gospodarczego oraz importowania ich, eksportowania, składowania w wyżej wymienionych celach;
-
umieszczania go na dokumentach niezbędnych do wprowadzenia towarów do obrotu gospodarczego lub na dokumentach związanych ze świadczeniem usług;
-
posługiwania się znakiem towarowym w celach reklamowych i promocyjnych.
Prawo ochronne na znak towarowy obejmuje też:
-
używanie symbolu różniącego się od znaku towarowego, na który udzielono prawa ochronnego, elementami, które nie zmieniają jego odróżniającego charakteru;
-
używanie znaku wyłącznie do celów związanych z eksportem, a niekorzystanie z niego w kraju (np. jeśli za granicą produkt występuje jako konkretna marka, inna niż w kraju producenta i oznaczona znakiem towarowym chronionym prawem ochronnym);
-
używanie znaku towarowego przez osobę trzecią za zgodą uprawnionego;
-
korzystanie ze znaku towarowego przez osobę upoważnioną do używania znaku wspólnego albo znaku wspólnego gwarancyjnego.
Dla zrozumienia ostatniego podpunktu kluczowe jest wyjaśnienie pojęć znak towarowy indywidualny, znak towarowy wspólny, znak wspólny gwarancyjny i wspólne prawo ochronne na znak towarowy.
| Ważne! Znak towarowy indywidualny - znak towarowy, który został zgłoszony przez osobę fizyczną, osobę prawną, organ administracji rządowej albo państwową jednostkę organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej, działającą w imieniu Skarbu Państwa. Znak towarowy wspólny - znak towarowy zgłoszony przez organizację posiadającą osobowość prawną, powołaną do reprezentowania interesów przedsiębiorców. Organizacja ta może wykorzystywać znak do celów związanych z realizacją założeń stowarzyszenia zgodnie z zapisami specjalnie stworzonego regulaminu. Znak towarowy wspólny używany jest w obrocie zarówno przez tę organizację, jak i przez zrzeszone w niej podmioty. Znak towarowy wspólny gwarancyjny - znak towarowy, na który prawo ochronne przysługuje organizacji posiadającej osobowość prawną. Często organizacja taka nie używa znaku, jednak pozwala korzystać z niego przedsiębiorcom, którzy podporządkują się regulaminowi znaku. Regulamin tworzy sama organizacja, ona też ma prawo kontrolować przedsiębiorców pod kątem prawidłowości jego używania. |
Co istotne, ustawa przewiduje swobodę w przekształcaniu znaku towarowego w znak towarowy wspólny lub znak towarowy wspólny gwarancyjny. Warunkiem jest wniesienie odpowiedniego wniosku do Urzędu Patentowego Rzeczpospolitej Polski i uiszczenie odpowiedniej opłaty - 500 zł. Warto pamiętać, że w przypadku przekształcenia znaku zmienia się także zakres jego ochrony prawnej. Jeżeli chodzi o znak towarowy indywidualny, podmiot rejestrujący ma pewność, że tylko on zgodnie z prawem może korzystać ze znaku i swobodnie nim dysponować. Z kolei organizacja, która udziela przedsiębiorcom swojego znaku, zupełnie inaczej podchodzi do tej kwestii - zrzeka się części swoich praw na rzecz innych podmiotów, co w ogromnym stopniu ogranicza jej zyski z posiadania znaku.
Ochrona znaku towarowego może mieć różny zakres terytorialny. To właściciel decyduje, czy chce chronić znak na poziomie:
-
krajowym - znak towarowy zgłasza się wówczas do krajowego urzędu patentowego (w przypadku Polski jest to Urząd Patentowy Rzeczpospolitej Polski),
-
regionalnym - w tym przypadku miejsce zgłoszenia znaku uzależnione jest od struktury, w której ma on być chroniony (w Polsce najczęściej znaki towarowe chronione są na gruncie wspólnotowy - zgłoszenia dokonuje się wówczas w Urzędzie Harmonizacji Rynku Wewnętrznego z siedzibą w Alicante w Hiszpanii),
-
międzynarodowym - na tak szeroki zakres ochrony znaku decydują się zazwyczaj spore przedsiębiorstwa, prowadzące handel zagraniczny na dużą skalę (żeby chronić znak na tym poziomie, zgłasza się go w Biurze Światowej Organizacji Własności Intelektualnej w Genewie w Szwajcarii).
| Ważne! Przedsiębiorcy, którzy chcą chronić swój znak towarowy na poziomie międzynarodowym, muszą udowodnić, że wykorzystali wszystkie środki ochrony na terytorium swojego kraju i regionu bądź organizacji, w ramach której działają. |
Rejestrując znak towarowy, przedsiębiorca powinien też zaznaczyć zakres działalności, w której będzie on używany. Dzięki temu nie zamyka on drogi tym, którzy chcieliby zarejestrować znak podobny, jednak używany w innej branży. Sami zaś mogą być pewni, że w dziedzinie, którą się zajmują, będą mieli jedyne legalne prawo ochronne na znak towarowy.
Prawo ochronne na znak towarowy w praktyce
Przedsiębiorca posiada prawo ochronne na znak towarowy. Co to dla niego oznacza? Jak zostało już wspomniane w powyższym akapicie, to przede wszystkim zabezpieczenie przed bezprawnym używaniem znaku, a więc podszywaniem się pod markę, którą stworzył przedsiębiorca. Zarejestrowanie znaku towarowego daje przedsiębiorcy możliwość dochodzenia swoich praw - jeżeli wskutek używania przez inny podmiot zarejestrowanego znaku towarowego poniósł szkodę, może domagać się na drodze sądowej odszkodowania, wydania bezpodstawnie uzyskanych korzyści, jakie odniosła druga strona, a także wysunąć roszczenia prewencyjne. Roszczenia prewencyjne to żądanie zaprzestania działań sprzecznych z prawem, czyli w tym przypadku naruszających prawa właściciela znaku towarowego. Może to być na przykład wycofanie z obrotu towaru rozprowadzanego pod znakiem towarowym zarejestrowanym przez przedsiębiorcę, lub wręcz zniszczenie oznaczonej nim partii. Oprócz tego w sądzie pokrzywdzony może domagać się przeprosin (na przykład w środkach masowego przekazu) lub opublikowania treści wydanego orzeczenia w prasie lub w internecie. Właściciel znaku może dochodzić swoich praw nie tylko na gruncie prawa własności przemysłowej czy ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, lecz także (w osobnym postępowaniu) na gruncie przepisów kodeksu cywilnego. Co istotne, wymienione roszczenia mogą się kumulować.
Przykład 1.
Właściciel znaku towarowego X, spółka A, wykryła, że przedsiębiorstwo B sprzedaje produkty niezwykle podobne, lecz tańsze i gorszej jakości niż produkty A, oznaczając je znakiem towarowym X. Zażądała więc od B zwrotu korzyści, które przedsiębiorstwo odniosło z tytułu sprzedaży produktów bezprawnie oznaczonych znakiem X, odszkodowania za poniesioną szkodę (klienci zostali wprowadzeni w błąd i nie tylko mogli kupić produkty B, ale także mogli stracić zaufanie do A, stwierdziwszy, że produkty są gorszej jakości), a także wezwała do wycofania ze sklepów i zniszczenia wszystkich produktów oznaczonych znakiem X. Spółka A, obawiając się o renomę, jaką wyrobiła sobie przez lata, zażądała też publicznego wyjaśnienia zaistniałej sytuacji i publicznych przeprosin za strony przedsiębiorstwa B, publikowanych przez dwa tygodnie w popularnym dzienniku.
Świadomość dotkliwości kar, a także mnogości regulacji prawnych dotyczących kwestii bezprawnego wykorzystywania znaku towarowego, z pewnością wpływają na bezpieczeństwo przedsiębiorców, którzy zarejestrowali znak towarowy.
Choć na pewno korzystna dla przedsiębiorcy, ochrona znaku towarowego może z określonych przyczyn wygasnąć. Co powinien zrobić właściciel znaku, by do tego nie dopuścić? Przede wszystkim używać znaku. Wielu przedsiębiorców rejestruje znak towarowy w kilku kategoriach i nie korzysta z niego w żaden sposób. Co ważne, znak powinien być używany w sposób rzeczywisty, czyli taki, który pozwala wskazać realny związek między znakiem a towarem lub usługą. Jeżeli w ciągu 5 lat od zarejestrowania znaku właściciel nie zacznie robić z niego użytku, ochrona wygaśnie. Istotne jest również opłacanie wniosków o przedłużenie ochrony - jeśli po upływie 10 lat od zarejestrowania znaku przedsiębiorca uzna, że chciałby nadal z niego korzystać, powinien wnieść do odpowiedniej instytucji pismo z wnioskiem o przedłużenie ochrony. Należy przy tym uiścić stosowną opłatę, w innym razie wniosek nie będzie rozpatrzony. Przedsiębiorca powinien też stale sprawdzać, czy zakres jego działalności pokrywa się z obszarem ochrony prawnej znaku towarowego, którego używa.
Przykład 2.
Wydawnictwo D zajmowało się redagowaniem i wydawaniem tomików poezji współczesnej. Jako że tomiki były rozchwytywane i niezwykle popularne wśród odbiorców, wydawnictwo poszerzyło działalność o sprzedaż kubków z cytatami z co popularniejszych wierszy. Mimo że kubki były sprzedawane pod znakiem D, wydawnictwo nie poszerzyło ochrony prawnej o tego typu działalność. Firma F zarejestrowała znak towarowy D w dziedzinie związanej z tworzeniem i sprzedawaniem kubków, po czym rozpoczęła tego typu działalność pod znakiem D i zażądała od wydawnictwa odszkodowania i wydania zdobytych korzyści.
Polecamy:
