Prowadząc działalność gospodarczą, podejmujemy ryzyko, że nasze dochody zależą od naszej aktywności. W dobie koronawirusa podatnicy muszą się liczyć z przerwami w działaniu swojej działalności. Powoduje to utratę przychodów, co może oznaczać utratę płynności finansowej. Obecnie wielu przedsiębiorców, chcąc uchronić się przed powyższymi konsekwencjami, wykupuje ubezpieczenie od utraty dochodu.
Koszty uzyskania przychodu
Zgodnie z art. 22 ust. 1 Ustawy z dnia 26 lipca 1991 roku o podatku dochodowym od osób fizycznych – dalej: ustawa o PIT – kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 23.
Powyższa definicja sformułowana przez ustawodawcę ma charakter ogólny. Każdorazowy wydatek poniesiony przez podatnika powinien więc podlegać indywidualnej analizie w celu dokonania jego kwalifikacji prawnej. Wyjątkiem jest jedynie sytuacja, gdy ustawa wyraźnie wskazuje jego przynależność do kategorii kosztów uzyskania przychodów lub wyłącza możliwość zaliczenia go do tego rodzaju kosztów. We wszystkich pozostałych przypadkach należy badać istnienie związku przyczynowego pomiędzy poniesieniem kosztu a powstaniem przychodu lub realną szansą powstania przychodów podatkowych, bądź też zachowaniem albo zabezpieczeniem źródła ich uzyskiwania.
Biorąc pod uwagę powyższe, dla kwalifikacji prawnej danego kosztu istotne znaczenie ma cel, w jakim został on poniesiony. Wydatek zostanie uznany za koszt uzyskania przychodów, jeżeli pomiędzy jego poniesieniem a powstaniem, zwiększeniem bądź też możliwością powstania przychodu istnieje związek przyczynowy.
-
pozostawać w związku przyczynowym z przychodem lub źródłem przychodu i być poniesiony w celu osiągnięcia przychodu lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodu;
-
zostać poniesiony przez podatnika, tj. w ostatecznym rozrachunku musi on zostać pokryty z jego zasobów majątkowych;
-
jest definitywny (rzeczywisty), tj. wartość poniesionego wydatku nie została podatnikowi w żaden sposób zwrócona;
-
poniesiony został w celu uzyskania, zachowania lub zabezpieczenia przychodów lub może mieć wpływ na wielkość osiągniętych przychodów;
-
został właściwie udokumentowany;
-
nie może znajdować się w grupie wydatków, których zgodnie z art. 23 ust. 1 ustawy o PIT nie uważa się za koszty uzyskania przychodów.
Podsumowując, kosztami uzyskania przychodu są zatem wszelkie racjonalne i gospodarczo uzasadnione wydatki związane z uzyskanymi przychodami, których celem jest osiągnięcie, zabezpieczenie i zachowanie źródła przychodów i które nie są wymienione w art. 23 ust.1 ustawy PIT. Koszty ponoszone przez podatnika należy oceniać pod kątem ich celowości, a więc dążenia do uzyskania przychodów.
Definicja umowy ubezpieczeniowej
Umowa ubezpieczenia została zdefiniowana w Ustawie z dnia 23 kwietnia 1964 roku – Kodeks cywilny. Zgodnie z art. 805 § 1 kc przez umowę ubezpieczenia ubezpieczyciel zobowiązuje się, w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa, spełnić określone świadczenie w razie zajścia przewidzianego w umowie wypadku, a ubezpieczający zobowiązuje się zapłacić składkę. Oznacza to, że ubezpieczyciel udziela ubezpieczonemu ochrony w związku z występującym ryzykiem zajścia określonego zdarzenia, w zamian otrzymując określone wynagrodzenie (składkę na ubezpieczenie). Stosownie do art. 808 § 1 kc ubezpieczający może zawrzeć umowę ubezpieczenia na cudzy rachunek. Ubezpieczony może nie być imiennie wskazany w umowie, chyba że jest to konieczne do określenia przedmiotu ubezpieczenia. Natomiast przez umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej ubezpieczyciel zobowiązuje się do zapłacenia określonego w umowie odszkodowania za szkody wyrządzone osobom trzecim, wobec których odpowiedzialność za szkodę ponosi ubezpieczający albo ubezpieczony (patrz art. 822 § 1 kc).
Wydatki na cele osobiste
Przypomnijmy, że samo wyliczenie kosztów, których nie uważa się za koszty uzyskania przychodów, nie stwarza domniemania, że wszelkie pozostałe koszty, które nie są zamieszczone w art. 23 ustawy o PIT, zostaną na mocy ustawy uznane za koszty uzyskania przychodów. W wielu przypadkach odróżnienie wydatków na cele osobiste od wydatków firmowych jest niezwykle trudne.
Przykład 1.
Podatnik jest przedstawicielem handlowym. W przypadku tego zawodu istotny jest ubiór. W związku z tym dokonał on zakupu nowego garnitury. Czy powyższy zakup można zaliczyć do kosztów uzyskania przychodu?
W tym przypadku wydatek nie stanowi kosztu uzyskania przychodu. Wydatki ponoszone na zakup odzieży stanowią spełnienie zwykłych, normalnych potrzeb danej osoby, niezależnie od tego, jaki uprawia zawód. Nie zależą również od charakteru wykonywanej pracy. Podsumowując, powyższe wydatki uznajemy za osobiste i nie można uznać ich za wydatki mające związek z uzyskiwanymi przychodami.
Ubezpieczenie od utraty dochodu
Przedsiębiorcy wykupujący polisę od utraty dochodów zastanawiają się, czy mogą ją zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów.
Przykład 2.
Doradca podatkowy prowadzący jednoosobową działalność gospodarczą w związku z sytuacją epidemiologiczna postanowił wykupić ubezpieczenie od utraty dochodu. Przedsiębiorca płaci comiesięczne składki na ubezpieczenie. Co ważne, dotyczy ono tylko doradcy podatkowego (ubezpieczeniem nie są objęci pracownicy). Czy powyższe wydatki na składkę ubezpieczeniową mogą być zaliczone do kosztów uzyskania przychodów?
Wydatki na wykupienie dla siebie, jako podmiotu prowadzącego jednoosobową działalność gospodarczą, polisy do umowy ubezpieczenia utraty dochodu w następstwie niezdolności do pracy można zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów, powołując się przy tym na postanowienia zawarte w art. 23 ust. 1 pkt 57 ustawy o PIT. Jednakże, w myśl tego przepisu, kosztem uzyskania przychodów mogą być jedynie niektóre opłacone przez pracodawcę składki z tytułu zawartych lub odnowionych umów na rzecz pracowników. W tym przypadku jednak podatnik nie opłaca składek na rzecz pracowników, lecz w swoim imieniu. Wobec powyższego postanowienia zawarte w przepisie art. 23 ust. 1 pkt 57 ustawy o PIT nie dotyczą wykupionej polisy. Tym samym powyższe wydatki nie znajdują się w art. 23 ustawy o PIT.
Stwierdzić należy, że wykupione przez doradcę podatkowego ubezpieczenie ma w istocie na celu dodatkowe, finansowe zabezpieczenie osobiste m.in. w związku z niemożliwością wykonywania przez niego działalności w wyniku choroby lub wypadku. Ubezpieczenie to nie ma zatem na celu zabezpieczenia źródła przychodu, jakim jest pozarolnicza działalność gospodarcza. W konsekwencji, wydatki poniesione na zapłatę ww. ubezpieczenia nie stanowią wydatków na zabezpieczenie źródła przychodów, lecz wydatki na cele osobiste podatnika, których celem jest niepogorszenie jego sytuacji materialnej na wypadek wskazany w umowie.
Biorąc powyższe pod uwagę, niezasadnym jest zaliczenie comiesięcznej opłaty składki na wskazaną we wniosku polisę do kosztów uzyskania przychodu prowadzonej przez doradcę podatkowego działalności.
Powyższe stanowisko potwierdza interpretacja indywidualna z 14 września 2020 roku, numer 0114-KDIP3-1.4011.445.2020.1.EC, w której czytamy: „wskazać należy, że skoro wydatek związany z zakupem ubezpieczenia od utraty dochodu stanowi wydatek osobisty, to nie ma on również związku ze źródłem przychodu jakim jest pozarolnicza działalność gospodarcza. Zatem ewentualne kwoty wypłacone Wnioskodawcy z ww. polisy ubezpieczeniowej nie będą również miały związku z ww. źródłem przychodu”.
Podsumowując, wydatki na bardzo obecnie popularne ubezpieczenie od utraty dochodu należą do wydatków osobistych i nie możemy ich rozliczyć jako
