Umowy cywilnoprawne są bardzo zróżnicowane i mogą dotyczyć różnych przedmiotów. Warto jednak podkreślić, że część z nich jest opodatkowana, najczęściej podatkiem od czynności cywilnoprawnych. Czy będzie tak w przypadku umowy franczyzy?
Czym jest franczyza?
Franczyza należy do kategorii nienazwanych umów cywilnoprawnych, co oznacza, że jej dokładnej regulacji nie znajdziemy w żadnej polskiej ustawie. Tak naprawdę franchising (bo pod taką nazwą możemy również spotkać franczyzę) podlega pod ogólne przepisy prawa.
Podstawą prawną zawarcia umowy franczyzy jest art. 353 Kodeksu cywilnego (dalej jako KC), który wyraża ogólną zasadę swobody umów.
Franczyza to tak naprawdę system sprzedaży towarów lub usług pomiędzy różnymi przedsiębiorcami – franczyzodawcą oraz franczyzobiorcą. Pierwsza strona umowy udziela praw wynikających z posiadania pakietu franczyzowego, druga natomiast uzyskuje je i przyjmuje na siebie obowiązki wynikające z zawartej umowy.
Najlepszym przykładem obrazującym, czym jest franczyza i jak bardzo popularna jest na całym świecie, będą sieci restauracji, stacji paliwowych lub sklepów odzieżowych konkretnych marek.
Idea franczyzy polega więc na stworzeniu własnej koncepcji sprzedaży produktów lub usług, która jest następnie udostępniana innym osobom i w ten sposób rozpowszechniania na innych obszarach.
Opodatkowanie umów
Umowy cywilnoprawne w sporej części podlegają opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych (PCC). Wśród najczęściej zawieranych umów, które podlegają pod PCC, odnajdziemy umowy:
- sprzedaży;
- darowizny – w części dotyczącej przejęcia przez obdarowanego długów i ciężarów albo zobowiązań darczyńcy;
- zamiany;
- dożywocia;
- o dział spadku – w części dotyczącej spłat lub dopłat;
- o zniesienie współwłasności – w części dotyczącej spłat lub dopłat;
- ustanowienia odpłatnego użytkowania;
- pożyczki pieniędzy lub rzeczy oznaczonych co do gatunku;
- ustanowienia hipoteki;
- spółek prawa handlowego.
Jak widać, liczba umów opodatkowanych PCC jest całkiem spora. Czy franczyza również podlega temu obowiązkowi?
Opodatkowanie umowy franczyzy – obowiązkowe czy nie?
PCC wiąże się najczęściej z umowami nazwanymi, a więc takimi, które są regulowane konkretnymi przepisami (zawartymi najczęściej w Kodeksie cywilnym). W przypadku umów nienazwanych pojawia się w tym zakresie pewien znaczący problem.
Podatek od czynności cywilnoprawnych posiada różne stawki – ich wysokość jest uzależniona od konkretnej umowy. Przykładowo, umowa sprzedaży nieruchomości podlega pod PCC w stawce 2%, umowa spółki – 0,5%, zaś ustanowienie hipoteki na zabezpieczenie wierzytelności o wysokości nieustalonej w kwocie 19 zł.
Umowy nienazwane charakteryzują się posiadaniem cech różnych stosunków prawnych wynikających z innych umów nazwanych; dotyczy to także franchisingu. W ramach franczyzy wyróżnić możemy nie tylko sprzedaż poszczególnych składników majątkowych franczyzodawcy, ale także udzielenie czasowej licencji na korzystanie z jego wiedzy, doświadczenia i pomysłów.
Franczyza wiąże się także z eksportem lub importem towarów i usług, używaniem znaków towarowych czy wynajmowaniem nieruchomości. Czy w takim wypadku można opodatkować umowę, do której przyporządkowane byłyby różne stawki podatkowe PCC? A może istnieje inny rodzaj obowiązku podatkowego w przypadku franczyzy?
PCC czy VAT – co będzie właściwe przy franczyzie?
Umowa franczyzy nie jest opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych, w przeciwnym razie zostałaby wymieniona w katalogu czynności podlegających pod PCC. Strony tej umowy muszą jednak pamiętać o innych obowiązkach względem urzędu skarbowego.
Franchising może być opodatkowany podatkiem od towarów i usług (VAT). Będzie tak, jeśli w ramach zawartej umowy dochodzi do powstania licencji – upoważnienia franczyzobiorcy do korzystania z przedmiotu cudzej własności przemysłowej. W przypadku franchisingu jest to bardzo częste – franczyzodawca zobowiązuje się do czasowego przekazania w korzystanie swojego pomysłu na biznes wraz z modelem konkretnej działalności gospodarczej. Umowy licencyjne są zaś opodatkowane podatkiem VAT już od 1 stycznia 2006 roku.
(Art. 27 ust. 4 pkt 1 Ustawy o VAT)
Należy jednocześnie pamiętać, że „czynności wykonywane na podstawie umowy franczyzowej wypełniają definicję odpłatnego świadczenia usług. Ich świadczenie powinno zatem zostać udokumentowane fakturą, a nie notą księgową” (interpretacja Izby Skarbowej w Poznaniu z 4 czerwca 2010 roku, ILPP2/443-359/10-5/AD).
Kto jest opodatkowany podatkiem VAT w przypadku franchisingu? Co do zasady, będzie to nabywca – franczyzobiorca. Jeśli jednak nabywca i zbywca mają miejsce zamieszkania lub siedzibę w Polsce, podatek będzie obciążał sprzedawcę (franczyzodawcę).
Podatnik ma przy tym prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego, jeśli tylko wykorzystuje towary i usługi franczyzowe do wykonywania czynności opodatkowanych.
Podatek dochodowy przy franczyzie
Umowa franczyzy to także kwestia podatku dochodowego. Obowiązują tutaj takie same zasady jak w przypadku osób fizycznych i prawnych.
Warto jednak wspomnieć, że prowadzenie franczyzy jest związane z możliwością zaliczania niektórych opłat do kosztów uzyskania przychodów. Będą to:
- opłaty za korzystanie z tajemnicy przedsiębiorstwa i know-how franczyzodawcy;
- opłaty związane z zawarciem umowy franczyzy;
- opłaty na fundusz marketingowy – pod warunkiem jednak, że wykażemy ich związek z uzyskanym przychodem.
Umowa franczyzy podlega obowiązkowi podatkowemu
Jak widać, umowa franczyzy podlega obowiązkowi podatkowemu w zakresie podatku VAT oraz podatku dochodowego. Nie wchodzi jednak w zakres opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych.
Franchising jest bardzo złożonym stosunkiem prawnym, dlatego podlega zasadom opodatkowania, które są stosowane wobec umowy licencyjnej. Warto mieć na uwadze, że w niektórych przypadkach pojawi się konieczność zastosowania przepisów podatkowych odnoszących się do dochodów z działalności gospodarczej, sprzedaży, importu bądź eksportu towarów i usług. Wszystko zależy jednak od treści obowiązującej umowy i całego zakresu franchisingu.
