Podatki mogą dotyczyć wielu różnych aspektów życia. Co jakiś czas ustawodawca decyduje o wprowadzeniu nowej daniny publicznej lub podwyższeniu tych istniejących. Tym razem w Polsce może zostać wprowadzony podatek wojenny. Czego dokładnie ma dotyczyć i kto będzie nim objęty?
Czym jest podatek wojenny?
Wojna pomiędzy Rosją a Ukrainą wywołała wiele różnych skutków prawnych i gospodarczych. Polska z racji bliskiego sąsiedztwa z tymi krajami nie uchroniła się od konieczności zmodyfikowania niektórych przepisów mających związek z udzielaniem pomocy uchodźcom wojennym lub zabezpieczenia granic naszego kraju. Pomimo zapowiedzi, że w obecnym czasie nie zostaną wprowadzone żadne nowe podatki, media obiegła informacja o szykowanej daninie wojennej. Aktualnie nie zostały poczynione szczegółowe założenia takiego podatku, jednak szef sejmowej Komisji Gospodarki i Rozwoju nie wyklucza jego wprowadzenia, jeśli sytuacja wojenna uległaby zaostrzeniu.
Podstawowym założeniem podatku wojennego jest to, że obciąża on wszystkich obywateli danego kraju i jest przeznaczany na zasilenie arsenału oraz armii walczącej z najeźdźcą. Jego celem jest dofinansowanie wydatków związanych ze zbrojeniem i obronnością, np. zakup dodatkowego sprzętu wojskowego, amunicji, rakiet, dofinansowanie żołnierzy i baz wojskowych. Podatek wojenny stanowi więc dodatkowe źródło dochodu w sytuacji eskalacji wojny na terenie danego kraju, oprócz oczywiście normalnego dofinansowania ze Skarbu Państwa.
Cechą charakterystyczną omawianej daniny jest to, że obowiązuje ona przez stosunkowo krótki okres – rok lub dwa lata. Istnieje oczywiście możliwość przedłużenia obowiązywania przepisów wprowadzających taki podatek, chociażby ze względu na przedłużające się walki lub zwiększające się potrzeby armii.
Kto jest zobowiązany do zapłaty podatku wojennego?
Szczegółowe zasady naliczania i przeznaczania podatku wojennego zależą tak naprawdę od ustawodawcy. W odpowiednim akcie prawnym określa się wszystkie niezbędne szczegóły funkcjonowania takiej daniny, łącznie ze wskazaniem podatników. Co do zasady przyjmuje się, że podatek wojenny obciąża wszystkich obywateli danego kraju, którzy przecież korzystają ze wsparcia własnej armii. Nie ma jednak przeszkód do tego, aby ustawa wprowadzająca taki podatek stosowała wyłączenia lub ograniczenia względem pewnej grupy podatników. Tym samym dopuszczalne jest, aby część obywateli była wyłączona z obowiązku opłacania tego rodzaju daniny.
Forma płatności podatku wojennego również zależy od wprowadzonych uregulowań prawnych. Może ona polegać na okresowych płatnościach konkretnej kwoty pieniężnej lub pobierania jej od osiąganego wynagrodzenia lub zakupywanych towarów czy usług, tak jak ma to miejsce chociażby w przypadku VAT. Terminy i zasady płatności omawianego podatku również zależą od pomysłowości ustawodawcy. Warto przy tym wskazać, że zasady rządzące podatkiem wojennym mogą być wzorowane na ustawodawstwie zagranicznym – niekoniecznie z jednego, ale z większej liczby krajów świata. Pomysłodawcy podatku mogą także wprowadzić autorskie rozwiązania pobierania tej daniny.
W przypadku, gdy podatek wojenny objąłby wszystkich obywateli Polski, konieczne stałoby się wprowadzenie regulacji odpowiedzialności podatników, którzy nie chcą wykonywać nowego obowiązku. Innymi słowy, jeśli omawiana danina miałaby dotyczyć wszystkich i byłaby opłacana poprzez płatności dokonywane w konkretnych terminach, to brak uregulowania podatku musiałby wiązać się z jakąś dolegliwością. Najczęściej mówimy wówczas o odpowiedzialności finansowej pod postacią grzywny i odsetek od nieopłaconego na czas podatku. W skrajnych przypadkach urzędy skarbowe mogłyby dokonywać egzekucji administracyjnych względem naprawdę opornych podatników, którzy nie chcieliby płacić nowego podatku.
Podatek wojenny – podstawowe założenia
W większości krajów, w których obowiązuje podatek wojenny, taka danina jest naliczana jako podatek dochodowy od osób fizycznych, rzadziej prawnych. Innymi słowy, podatek jest ściągany przy rocznym rozliczeniu podatkowym, ale także jako forma zaliczek podatkowych pobieranych co miesiąc od otrzymywanego wynagrodzenia za pracę. Dosyć często pojawia się jako dodatkowa opłata doliczana do podatku akcyzowego od alkoholu, wyrobów tytoniowych czy też usług telefonii stacjonarnej. Z oczywistych względów to drugie rozwiązanie będzie generowało podwyżki za tego rodzaju produkty lub świadczone usługi.
Jak już wspominaliśmy, podatek wojenny nie jest daniną o charakterze trwałym, choć ze względu na aktualne potrzeby czas jego obowiązywania może ulegać okresowemu przedłużeniu. Przykładowo ustawodawca może pierwotnie wprowadzić taką daninę tylko na rok, przy czym nie ma przeszkód, aby ten czas został przedłużony o kolejny rok lub nawet kilka lat. W przypadku wcześniejszego zakończenia działań wojennych lub obronnych omawiany podatek może zostać zniesiony, zależy to jednak od dobrej woli ustawodawcy. Teoretycznie możliwa jest także sytuacja, w której pomimo aktywnych działań wojennych nowy podatek zostanie zawieszony lub wcześniej zdjęty w całości.
Środki pieniężne uzyskane w ramach ewentualnego podatku wojennego powinny być przeznaczone wyłącznie na cele wojskowe związane z obronnością naszego kraju. Tym samym przesuwanie ich na inne wydatki nie może mieć miejsca, ponieważ nie taki jest cel tej szczególnej daniny. Podatek wojenny nie jest źródłem finansowania innych projektów, np. budowy dróg, wsparcia NFZ lub programów socjalnych. Kraje, które decydują się na wprowadzenia omawianego podatku, wyraźnie wskazują w swoich przepisach, na jakie konkretnie projekty będą przeznaczane pieniądze od podatników. Omawiany podatek powinien pozostawać w ścisłym związku ze szczególną sytuacją wojenną w kraju lub blisko jego granicy. Tym samym oznacza to, że nowa danina nie może służyć pokryciu kosztów dotychczasowej działalności wojska, która powstała na wiele lat przed obecnym konfliktem zbrojnym. Podatkiem wojennym nie można łatać dziur budżetowych, które pojawiły się w czasach pokoju. Taka danina nie służy ogólnemu dofinansowaniu armii, lecz wsparciu konkretnych projektów mających na cel prowadzenie aktualnych działań wojennych lub obronnych.
Wysokość podatku wojennego zależy od decyzji ustawodawcy, możliwe jest przy tym wprowadzenie zróżnicowanej skali podatkowej – tak, jak ma to miejsce chociażby w przypadku podatku dochodowego lub podatku od spadków i darowizn. Jeśli nowa danina miałaby być bardzo wysoka, to istnieje duża szansa, że obywatele stracą dużą część swoich dochodów. Znaczna część ich pieniędzy będzie bowiem przeznaczana na zaspokajanie potrzeb armii.
Czy podatek wojenny jest obowiązkowy?
Tak naprawdę o wprowadzeniu jakiegokolwiek podatku decyduje ustawodawca. To z kolei oznacza, że ewentualne działania wojenne z udziałem lub nawet na terenie Polski nie muszą oznaczać automatycznego wprowadzenia podatku wojennego. Taka możliwość istnieje, ale ostateczną decyzję w tym zakresie podejmie ustawodawca i rząd.
Obowiązkowość omawianej daniny pod kątem konieczności opłacania podatku wojennego przez każdego obywatela należy rozpatrywać w odniesieniu do treści ustawy, która wprowadziłaby taki podatek w Polsce. Niewykluczone więc, że nie wszyscy obywatele związani byliby daniną wojenną, choć istnieje ku temu wysokie prawdopodobieństwo. Wprowadzenie zapisów, które utworzyłyby taki podatek dla wszystkich, oznaczałoby obowiązkowość na terenie całego kraju. Stawka daniny nie powinna być przy tym różnicowana ze względu na konkretne miejsce zamieszkania danego podatnika, lecz taka sama dla wszystkich obywateli.
Podsumowanie
Podatek wojenny jest daniną publicznoprawną, która obowiązuje na terenie danego kraju w związku z prowadzonymi działaniami wojennymi lub obronnymi. Jego celem jest wsparcie różnego rodzaju projektów o charakterze wojskowym ze względu na toczące się albo zbliżające działania wojenne. Zasady regulujące nakładanie i ściąganie takiej daniny powinny być uregulowane w ustawie i co do zasady obejmują wszystkich obywateli. Ustawodawca może wprowadzić wyjątki i zwolnienia podatkowe, podobnie jak wysokość stawek nowej daniny. Środki uzyskane z podatku wojennego nie powinny być pokrywane na zaspokajanie innych potrzeb budżetowych, które nie są związane z wojskowością. Sam podatek ma charakter okresowy, przy czym można przedłużać czas jego obowiązywania. O jego ostatecznym kształcie decyduje ustawodawca danego w kraju. Na razie Polacy nie powinni mieć jednak powodu do obaw związanych z wprowadzeniem nowego podatku, gdyż według informacji przekazywanych przez przedstawicieli władzy państwowej w mediach polski ustawodawca nie zamierza wprowadzać tej daniny w najbliższym czasie.
