Pracownik zatrudniony na podstawie umowy o pracę ma prawo do corocznego, nieprzerwanego urlopu wypoczynkowego, za którego okres zachowuje prawo do wynagrodzenia. Urlop wypoczynkowy powinien być przeznaczony na regenerację sił pracownika, dlatego właśnie jest to temat tak istotny zarówno dla pracownika, jak i dla pracodawcy.
Wymiar urlopu wypoczynkowego
Każdemu pracownikowi zatrudnionemu na podstawie umowy o pracę przysługuje urlop wypoczynkowy w wymiarze:
- 20 dni lub
- 26 dni.
Wymiar urlopu wypoczynkowego pracownika jest uzależniony od stażu pracy jaki dana osoba posiada. Wyższy limit urlopowy przysługuje pracownikom z co najmniej 10 letnim stażem. Do stażu pracy zaliczyć można również okresy nauki.
Podział przysługującego urlopu na części
Przysługujący pracownikowi limit urlopu wypoczynkowego, co do zasady powinien być nieprzerwany - wykorzystany w całości jednorazowo. Przepisy Kodeksu pracy dopuszczają jednak możliwość podziału urlopu na części, pod warunkiem, że:
- podział urlopu nastąpi na wniosek pracownika,
- co najmniej jedna część wypoczynku powinna trwać nie krócej niż 14 kolejnych dni kalendarzowych.
W związku z powyższym urlop wypoczynkowy może być podzielony na części, jednak niedopuszczalne jest jego rozdrabnianie na dowolne części.
Co ważne, pracodawca nie jest zobowiązany do akceptacji wniosku pracownika o podział urlopu na części. Pracodawca powinien odmówić propozycji podziału urlopu pracownika na mniejsze części, niż przewidziane przepisami Kodeksu pracy. Zatem może mieć miejsce sytuacja, w której pracodawca zobowiąże pracownika do wykorzystania co najmniej 14 kolejnych dni kalendarzowych urlopu wypoczynkowego.
Zatrudnienie w ciągu roku a 14-dniowy urlop wypoczynkowy
Pracownik, który jest zatrudniony w ciągu roku kalendarzowego lub nie przepracuje całego roku, otrzyma urlop wypoczynkowy w wymiarze proporcjonalnym do przepracowanego czasu.
Pracownik, który został zatrudniony w ciągu roku kalendarzowego i nabył prawo do urlopu wypoczynkowego, którego jedna część mogłaby zapewnić 14-dniowy wypoczynek, może przedłożyć pracodawcy wniosek o podział urlopu na części.
W ocenie ekspertów prawa pracy dominuje pogląd, że w przypadku zatrudnienia w ciągu roku kalendarzowego pracodawca nie ma obowiązku zapewnić pracownikowi wypoczynku obejmującego 14 kolejnych dni. Taka opinia wynika z faktu, że pracownik, który dysponuje pełnym wymiarem urlopu wypoczynkowego (20 lub 26 dni) ma większe możliwości rozdysponowania urlopu w sposób najbardziej dla siebie przychylny, niż pracownik, którego urlop został naliczony proporcjonalnie. Taka koncepcja nie ma jednak odzwierciedlenia w przepisach prawa pracy.
Przykład 1.
Pracownik, który nie posiada stażu pracy wynoszącego 10 lat, został zatrudniony 1 kwietnia 2020 r. na okres dwóch lat. Jest to pierwsze zatrudnienie pracownika w tym roku ale nie w życiu. Urlop wypoczynkowy pracownika wyliczony proporcjonalnie wynosi 15 dni. Pracodawca może udzielić pracownikowi urlopu jednorazowo w wymiarze 15 dni urlopu wypoczynkowego lub może przyjąć wniosek pracownika o podział urlopu na części. Warunkiem przyjęcia wniosku pracownika o podział urlopu na części jest, że jedna część urlopu będzie przypadać na co najmniej 14 kolejnych dni kalendarzowych wypoczynku.
W sytuacji, gdy pracownik zatrudniony w ciągu roku kalendarzowego, nie nabył prawa do urlopu wypoczynkowego w wymiarze pozwalającym na wykorzystanie 14 kolejnych dni kalendarzowych odpoczynku, wówczas pracodawca nie powinien akceptować wniosku pracownika o podział urlopu na części.
Sytuacje uniemożliwiające udzielenie 14 kolejnych dni kalendarzowych wypoczynku
Istnieją sytuacje, w których zastosowanie przepisów Kodeksu pracy odnośnie udzielenia 14 kolejnych dni odpoczynku jest niemożliwe. Ma to miejsce w przypadku:
- urlopu pracownika, który podejmuje pracę po raz pierwszy, gdyż nabywa prawo do urlopu z upływem każdego przepracowanego miesiąca w wymiarze 1/12 wymiaru przysługującego mu po przepracowaniu roku,
- przesunięcia terminu urlopu z powodu przerwania urlopu wypoczynkowego, m.in. w przypadku niezdolności do pracy wskutek choroby lub innych przyczyn wymienionych w art. 166 Kodeksu pracy.
Pracodawca powinien starać się nakłonić pracownika do wykorzystania urlopu wypoczynkowego przez 14 kolejnych dni kalendarzowych, gdyż to on ponosi odpowiedzialność za nieudzielenie pracownikowi urlopu zgodnie z przepisami prawa pracy, jednak nie może skierować pracownika na urlop wbrew jego woli. Kodeks pracy przewiduje tylko dwie sytuacje, w których pracodawca może wymusić na pracowniku by wykorzystał urlop wypoczynkowy, odnosi się to do urlopu zaległego oraz do urlopu udzielanego w okresie wypowiedzenia.
