Zasiłek macierzyński - jak ustalić do niego prawo?

Zasiłek macierzyński to bardzo interesująca kwestia dla przyszłych rodziców. Warto wobec tego zorientować się, komu przysługuje takie świadczenie, przez jaki okres można je pobierać oraz jaka jest jego wysokość.

Kiedy zostaje przyznany zasiłek macierzyński?

Świadczenie w postaci zasiłku macierzyńskiego przysługuje w związku z:

• urodzeniem się dziecka,

• przyjęciem na wychowanie dziecka w wieku do 7. roku życia lub do 10. roku życia dziecka, jeśli odroczono wobec niego obowiązek szkolny, i wystąpieniem do sądu opiekuńczego w sprawie jego przysposobienia,

• przyjęciem na wychowanie w ramach rodziny zastępczej (z wyjątkiem rodziny zastępczej zawodowej niespokrewnionej z dzieckiem) dziecka do 7. roku życia (bądź do 10. roku życia, jeśli wobec dziecka podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego).

Zasiłek macierzyński przysługuje za okresy, które odpowiadają okresom urlopów:

• macierzyńskiego lub urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego,

• rodzicielskiego,

• ojcowskiego.

Kto może się starać o zasiłek macierzyński?

O zasiłek macierzyński mogą się starać osoby podlegające ubezpieczeniu chorobowemu, wyróżnia się tu przede wszystkim:

• pracowników,

• członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych i spółdzielni kółek rolniczych,

• osoby wykonujące pracę nakładczą,

• osoby wykonujące pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia bądź też innej umowy o świadczenie usług, a także osoby z nimi współpracujące,

• osoby świadczące pracę na podstawie umowy uaktywniającej,

• osoby prowadzące pozarolniczą działalność i osoby z nimi współpracujące,

• osoby pracujące odpłatnie na podstawie skierowania do pracy, w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania,

• osoby odbywające służbę zastępczą,

• duchownych,

• pozostałe osoby objęte ubezpieczeniem chorobowym.

Okres pobierania zasiłku macierzyńskiego

Zasiłek macierzyński przysługuje za okres odpowiadający okresowi urlopu macierzyńskiego (lub urlopu na warunkach macierzyńskiego) oraz urlopu rodzicielskiego i wynosi:

• 52 tygodnie - gdy urodzi się/przyjmuje się na wychowanie jedno dziecko,

• 65 tygodni - gdy urodzi się/przyjmuje się na wychowanie dwoje dzieci,

• 67 tygodni - gdy urodzi się/przyjmuje się na wychowanie troje dzieci,

• 69 tygodni - gdy urodzi się/przyjmuje się na wychowanie czworo dzieci,

• 71 tygodni - gdy urodzi się/przyjmuje się na wychowanie pięcioro i więcej dzieci.

W przypadku urlopu ojcowskiego zasiłek można pobierać maksymalnie przez 2 tygodnie bez względu na to, ile dzieci urodziło się lub zostało jednocześnie przyjętych na wychowanie. Ważne jest przy tym, że urlop ojcowski można wykorzystać do ukończenia przez dziecko 24. miesiąca życia. Natomiast gdy dziecko zostało przysposobione, wówczas również można skorzystać z tego urlopu w ciągu 24 miesięcy. Przy czym okres ten liczy się od dnia uprawomocnienia się postanowienia sądu orzekającego przysposobienie i nie dłużej niż do ukończenia przez dziecko 7. roku życia, a w przypadku dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego, nie dłużej niż do ukończenia przez dziecko 10. roku życia.

Wysokość zasiłku macierzyńskiego

Za okres urlopu macierzyńskiego, urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego oraz urlopu ojcowskiego, ubezpieczonemu przysługuje zasiłek macierzyński w wysokości 100% podstawy wymiaru zasiłku.

Inaczej wygląda to w przypadku urlopu rodzicielskiego. 100% podstawy wymiaru zasiłku można uzyskać za okres:

• 6 tygodni urlopu rodzicielskiego - gdy urodzi się lub zostanie przyjęte na wychowanie jedno dziecko,

• 8 tygodni urlopu rodzicielskiego - gdy urodzi się lub zostanie przyjęte na wychowanie dwójka lub więcej dzieci,

• 3 tygodni urlopu rodzicielskiego - gdy przyjmie się dziecko na wychowanie, w przypadku gdy ubezpieczony ma prawo do zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego w  minimalnym wymiarze wynoszącym 9 tygodni.

Za pozostałą część urlopu rodzicielskiego zasiłek macierzyński przysługuje w wysokość 60% podstawy wymiaru zasiłku.

Jeżeli ojciec i matka dziecka zdecydują się na korzystanie z urlopu rodzicielskiego od tego samego dnia, wówczas okres pobierania zasiłku w wysokości 100% podstawy wymiaru zasiłku należy podzielić proporcjonalnie między rodziców.

Aby przez cały okres urlopów związanych z macierzyństwem pobierać zasiłek w wysokości 80% musi być spełniony warunek złożenia pisemnego wniosku o udzielenie po urlopie macierzyńskim albo urlopie na warunkach urlopu macierzyńskiego urlopu rodzicielskiego w pełnym wymiarze, nie później niż w ciągu 21 dni po porodzie (albo po przyjęciu dziecka na wychowanie i wystąpieniu do sądu z wnioskiem o wszczęcie postępowania w sprawie przysposobienia dziecka lub po przyjęciu dziecka na wychowanie jako rodzina zastępcza).

Za czas urlopu ojcowskiego zasiłek macierzyński przysługuje w wysokości 100% podstawy wymiaru zasiłku.

Urodzenie dziecka podczas urlopu wychowawczego a prawo do zasiłku macierzyńskiego

Czasem zdarzają się sytuacje, kiedy kobieta zachodzi w ciążę i ma wyznaczony termin porodu w trakcie przebywania na urlopie wychowawczym. W sytuacji urodzenia dziecka podczas urlopu wychowawczego pracownica ma dwie możliwości:

• przerwać urlop wychowawczy, składając odpowiedni wniosek u swojego pracodawcy, a następnie wystąpić o udzielenie urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego w pełnym wymiarze,

• kontynuować urlop wychowawczy, a od dnia porodu starać się o przyznanie zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego.

A co kiedy dziecko urodzi się w trakcie urlopu bezpłatnego?

Nieco inaczej ma się sytuacja w przypadku pracownicy, która urodziła dziecko w trakcie przebywania na urlopie bezpłatnym. Wówczas zasiłek macierzyński przysługuje jej tylko za okres urlopu macierzyńskiego czy urlopu rodzicielskiego przypadającego po urlopie bezpłatnym.

Prawo do zasiłku chorobowego w razie ustania ubezpieczenia chorobowego

Czy zasiłek macierzyński może zostać przyznany w wypadku, gdy ustało ubezpieczenie chorobowe? Oczywiście, ale tylko w określonych sytuacjach. Zdarza się to w sytuacji, gdy ubezpieczenie ustało w okresie ciąży na skutek upadłości lub likwidacji pracodawcy bądź z naruszeniem przepisów prawa, stwierdzonym prawomocnym orzeczeniem sądu. Dodatkowo, jeśli z wyżej wymienionych przyczyn została zerwana umowa o pracę, a pracownicy nie zostało zapewnione inne zatrudnienie, to do dnia porodu przysługuje jej także zasiłek w wysokości zasiłku macierzyńskiego.

Zasiłku macierzyńskiego nie dostanie

Zasiłku macierzyńskiego nie może, co do zasady, otrzymywać osoba przebywająca w tymczasowym areszcie bądź też odbywająca karę pozbawienia wolności. Wyjątkiem jest jednak sytuacja, w której kobieta urodziła dziecko, podlegając jednocześnie ubezpieczeniu chorobowemu z tytułu podjęcia pracy na podstawie skierowania do pracy w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania.