Dużym problemem w stosunkach gospodarczych pomiędzy przedsiębiorcami może być brak regulowania płatności w terminie spowodowany przejściowymi lub trwałymi kłopotami w płynności finansowej. W powyższym przypadku z pomocą przychodzą zapisy Ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług umożliwiające zastosowanie korekty podatku dochodowego, ważne jednak, by móc wykazać, że nie doszło do zapłaty wymaganych należności. Sprawdźmy, na czym polega ulga na złe długi!
Co to jest tzw. ulga na złe długi?
Zgodnie z art. 89a ustawy o VAT przedsiębiorcy mogą dokonać korekty podatku przy wierzytelności nieściągalnej, zatem skorzystać z ulgi na złe długi.
Podatnik może skorygować podstawę opodatkowania oraz podatek należny z tytułu dostawy towarów lub świadczenia usług na terytorium kraju w przypadku wierzytelności, których nieściągalność została uprawdopodobniona. Korekta dotyczy również podstawy opodatkowania i kwoty podatku przypadającej na część kwoty wierzytelności, której nieściągalność została uprawdopodobniona. Nieściągalność wierzytelności uważa się za uprawdopodobnioną w przypadku, gdy wierzytelność nie została uregulowana lub zbyta w żadnej formie w ciągu 90 dni od dnia upływu terminu jej płatności określonego w umowie lub na fakturze. Jednak muszą być spełnione następujące warunki:
-
dostawa towaru lub świadczenie usług jest dokonane na rzecz podatnika zarejestrowanego jako podatnik VAT czynny, niebędącego w trakcie postępowania restrukturyzacyjnego w rozumieniu Ustawy z dnia 15 maja 2015 r. – Prawo restrukturyzacyjne, postępowania upadłościowego lub w trakcie likwidacji;
-
na dzień poprzedzający dzień złożenia deklaracji podatkowej, wierzyciel i dłużnik są podatnikami zarejestrowanymi jako podatnicy VAT czynni;
-
dłużnik nie jest w trakcie postępowania restrukturyzacyjnego, postępowania upadłościowego lub w trakcie likwidacji;
-
od daty wystawienia faktury dokumentującej wierzytelność nie upłynęły 2 lata, licząc od końca roku, w którym została wystawiona.
Korekta, o której mowa powyżej, może nastąpić w rozliczeniu za okres, w którym nieściągalność wierzytelności uznaje się za uprawdopodobnioną, pod warunkiem, że do dnia złożenia przez wierzyciela deklaracji podatkowej za ten okres wierzytelność nie została uregulowana lub zbyta w żadnej formie.
Co jeśli wierzyciel uzyskał korektę podatku, a dłużnik jednak zapłacił należność z faktury VAT?
W przypadku, gdy po złożeniu deklaracji podatkowej, w której dokonano korekty, należność zastała uregulowana lub zbyta w jakiejkolwiek formie, wierzyciel obowiązany jest do zwiększenia podstawy opodatkowania oraz kwoty podatku należnego w rozliczeniu za okres, w którym należność została uregulowana lub zbyta. W przypadku częściowego uregulowania należności podstawę opodatkowania oraz kwotę podatku należnego zwiększa się w odniesieniu do tej części.
Wierzyciel obowiązany jest wraz z deklaracją podatkową, w której dokonuje korekty, zawiadomić o tej korekcie właściwego dla niego naczelnika urzędu skarbowego wraz z podaniem kwot korekty oraz danych dłużnika.
Uprawdopodobnienie nieściągalności
Brak zapłaty należności w okresie 90 dni od terminu jej wymagalności określonej na fakturze lub w umowie wskazuje na istnienie wierzytelności nieściągalnej. Dokonanie zapłaty w formie przelewu, potrącenie należności pomiędzy stronami, złożenie równowartości kwoty wymaganej do depozytu sądowego powoduje, że ulga nie może mieć zastosowania i należy zwiększyć podstawę opodatkowania. Również w przypadku, w którym dług zostanie sprzedany po skorzystaniu przez przedsiębiorcę z ulgi na złe długi, podstawę opodatkowania trzeba będzie zwiększyć i uregulować należną wysokość podatku.
Warto przytoczyć Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 26 lutego 2019 r. o sygn. akt I FSK 45/17, zgodnie z którym w przypadku, gdy po złożeniu deklaracji podatkowej, w której dokonano korekty w formie tzw. ulgi na złe długi, należność została zbyta w jakiejkolwiek formie, wierzyciel obowiązany jest do zwiększenia podstawy opodatkowania oraz kwoty podatku należnego w rozliczeniu za okres, w którym należność została zbyta z uwzględnieniem proporcji, w jakiej otrzymana z tytułu sprzedaży kwota ma się do kwoty dokonanej korekty.
Wobec tego dokonanie cesji wierzytelności, w której wyniku podatnik otrzymuje zapłatę za sprzedaż długu, tym samym przenosi posiadanie tej wierzytelności, powoduje, że odpada podstawa skorzystania z ulgi na złe długi.
Jedną z istotnych przesłanek zastosowania procedury tzw. ulgi na złe długi jest pozostawanie zarówno przez wierzyciela, jak i dłużnika czynnym podatnikiem VAT. Zatem sprzedaż towaru lub usługi wobec osoby fizycznej czy podmiotu zagranicznego niebędącego czynnym podatnikiem VAT oraz brak uregulowania należności z faktury, nie pozwoli podatnikowi na skorzystanie z obniżenia podatku VAT.
Ulga na złe długi a wpływ postępowania restrukturyzacyjnego dłużnika
Jak wskazano w powyżej przytoczonym przepisie, wszystkie przesłanki muszą zaistnieć jednocześnie, żeby móc skorzystać z korekty podatku przy wierzytelności nieściągalnej. Ważną informacją dla podatnika, który zamierza zastosować procedurę na złe długi, jest to, czy dłużnik jest w trakcie postępowania restrukturyzacyjnego, postępowania upadłościowego czy postępowania sanacyjnego. Wśród dostępnych indywidualnych interpretacji podatkowych istnieją różne stanowiska co do momentu uznania, od kiedy dłużnik znajduje się w postępowaniu upadłościowym – czy już z dniem złożenia wniosku o wszczęcie postępowania upadłościowego, restrukturyzacyjnego, sanacyjnego, czy z dniem wydania postanowienia o upadłości lub postawienia w stan likwidacji lub zatwierdzenia układu? Jednak wskazuje się, że z możliwości skorzystania z tzw. ulgi na złe długi wierzyciel nie może wystąpić, jeżeli wniosek o wszczęcie postępowania restrukturyzacyjnego został złożony i jest formalnie poprawny.
Zgodnie z Wyrokiem Naczelnego Sądu Administracyjnego z 26 lutego 2015 r., sygn. akt. I FSK 1494/13, warunek, o którym mowa w art. 89a ust. 2 pkt 1 ustawy o VAT, aby nabywca (dłużnik) nie był w trakcie postępowania upadłościowego lub w trakcie likwidacji, należy odnieść się nie tylko do daty dostawy towaru lub świadczenia usługi, lecz także do momentu dokonania korekty.
Przykład 1.
Spółka w okresie od 3 października 2019 r. do 12 października 2019 r. sprzedała do spółki z ograniczoną odpowiedzialnością produkty na łączną kwotę 100 000,00 zł netto + VAT, razem 123 000,00 zł z odroczonym terminem płatności 21 dni. Wierzyciel zapłacił następnie należny podatek PIT oraz VAT do urzędu skarbowego. Sp. z o.o. nie uregulowała jednak zobowiązań wobec wierzyciela. Po upływie ustawowych 90 dni oraz okresu rozliczeniowego, w związku z nieotrzymaniem zapłaty za towary od Sp. z o.o., wierzyciel 3 stycznia 2020 r. złożył wniosek o korektę podatku przy wierzytelności nieściągalnej. Następnie 10 stycznia 2020 r. wierzyciel otrzymał pisemnie zawiadomienie o otwarciu 30 listopada 2019 r. postępowania sanacyjnego wobec Sp. z o.o. Zatem w momencie złożenia przez wierzyciela korekty Sp. z o.o. była już w trakcie postępowania sanacyjnego. Wobec tego wniosek wierzyciela został odrzucony z uwagi na brak spełnienia wszystkich przesłanek z art. 89a ustawy o VAT.
Podsumowując, wszystkie wskazane przesłanki muszą zostać spełnione łącznie. Zatem dłużnik nie może być w trakcie postępowania restrukturyzacyjnego, upadłościowego lub w likwidacji przynajmniej na ostatni dzień miesiąca poprzedzającego dzień złożenia zeznania podatkowego. Informację, czy dana firma nie jest w trakcie postępowania upadłościowego, można sprawdzić w rejestrze KRS i w obwieszczeniach w Monitorze Gospodarczym i Sądowym. Wierzyciel powinien uprawdopodobnić brak płatności za faktury VAT, od których odprowadził podatek. Termin, w którym wierzyciel może złożyć wniosek o korektę podatku przy wierzytelności nieściągalnej musi zmieścić się w ciągu 2 lat od daty wystawienia faktury lub podpisania umowy, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym została wystawiona faktura lub podpisana umowa. Sprzedaż produktów lub usług jest dokonywana w ramach działalności wierzyciela i dłużnika, są oni czynnymi podatnikami VAT i podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym na terytorium Polski.
